Situering
Het landinrichtingsproject 'Antwerpse Zuidrand' omvat de gemeenten Schelle, Hemiksem, Aartselaar, Kontich, Edegem, Hove, Lint en Boechout en de districten Hoboken en Wilrijk van de stad Antwerpen. De totale projectperimeter bedraagt een oppervlakte van ongeveer 11.333,71 hectare.
Omdat de open ruimte en regiokenmerken niet stoppen op gemeentegrenzen, zijn er overgangen naar de Rupelstreek, de stad Antwerpen, de stad Lier, Duffel, Ranst en Wommelgem.
Deze regio heeft de potentie om zich te ontwikkelen tot één landschappelijk geheel. Het gebied heeft heel wat troeven, die wachten op ontwikkeling.
Doelstellingen
De Antwerpse Zuidrand heeft vandaag geen duidelijke landschappelijke indentiteit. Het landschap is sterk versnipperd, maar wordt wel gekenmerkt door groene open-ruimte-kamers (stukken niet-bebouwde oppervlakte) die tot een landschappelijk aaneenhangend geheel ontwikkeld kunnen worden. Het zijn restanten van oude landschappen en leefgebieden, die vaak nog herkenbaar zijn tot in de woonkernen. De omgeving rond kasteelbos Cleydeal, kasteelpark Solhof en de Boshoek zijn daar goede voorbeelden van. In de Antwerpse Zuidrand wordt ook al van oudsher lokaal voedsel geteeld, met de graanmolens van Aartselaar en Boechout als stille getuigen.
Open ruimtegebied Boshoek (Copyright Pretty Pictures)
Het plan is dan ook een uitvoeringsgericht vervolg op het eerdere strategische project 'Beleefbare Open Ruimte in de Antwerpse Zuidrand', waarin verschillende partners zich engageerden tot verdere samenwerking in het gebied. Het plan verbindt de Antwerpse Zuidrand met de Rupelstreek op een landschappelijk niveau.
De vallei van de Vliet en de Grote Struisbeek, de vallei van de Lachenebeek en de Babbelse beek en de vallei van de Molenbeek hebben, samen met hun zijlopen, heel wat potentiële ecologische waarde. Ze vormen samen met de open-ruimte-kamers, de groenblauwe aders in het landschap.
Lachenebeek in Hove.
Waterbeheer heeft een cruciale rol in het aanpassen aan het veranderend klimaat en ook in het landinrichtingsproject Antwerpse Zuidrand krijgt het een sleutelrol. Waar mogelijk wordt onthard en bosuitbreiding gestimuleerd. Groenblauwe aders in het landschap (en zelfs tot in de woonkernen) worden versterkt.
Landbouw in het gebied krijgt flink wat aandacht in dit project. Gerichte ingrepen moeten de landbouwactiviteiten helpen verduurzamen en klimaatrobuust maken, zodat ze ook op langere termijn een toekomst hebben.
Tot slot nemen krijgt de beleving in en van dit gebied een plaats in het project. De Antwerpse Zuidrand moet een aangename plaats worden voor de inwoners en bezoekers om hun vrije tijd te spenderen.
Met dit project zet we in op win-win voor mens en natuur.
Het landinrichtingsproject “Antwerpse Zuidrand" heeft volgende doelstellingen:
- klimaatadaptief waterbeheer: creëren van waterberging; versterken van het infiltratiesysteem en de kwelgebieden (inzetten op droogtemaatregelen); uitbreiden van het groenblauw netwerk;verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit; inzetten op beleefbare waterinfrastructuren en sensibilisering;
- ontharding van de open ruimte, gekoppeld aan een of meerdere andere doelen;
- bosuitbreiding;
- het verzekeren van de toekomstmogelijkheden van de landbouw door het faciliteren van de transitie naar duurzame en klimaatrobuuste landbouw: ruimte voor voedselproductie; een duurzaam verdienmodel voor de landbouw; bewuster omgaan met zonevreemde invullingen in het agrarisch gebied; landbouwbodems: partners in waterbeheer;
- behouden en ontwikkelen van natuur en landschap: groenblauw netwerk als landschappelijke drager; ontsnippering van de open ruimteverbindingen; omgevingskwaliteit bebouwde randen met meervoudig en collectief ruimtegebruik;
- verbeteren van de toeristische ontsluiting en beleving: beleving Antwerpse Zuidrand; ruimte voor de jeugd.
Stand van zaken
In 2022 werd het onderzoek naar de opportuniteiten en haalbaarheid uitgevoerd. In december 2023 kreeg het project een positief advies van de programmacommissie landinrichting.
Op 9 juni 2023 werd het goedgekeurd door de Vlaamse Regering.
Het OOH (Onderzoek Opportuniteiten en Haalbaarheid) kun je hier inkijken:
OOH Antwerpse Zuidrand
Begin 2023 liep de oproep 'Ruimte voor voedsel', in
dit interview lees je er meer over. Het
project Grassroots werd voor de uitvoering van het project geselecteerd.
Openruimteparels
Op 1 maart 2024 lanceerden we de Openruimteparels. We zochten initiatieven die op korte termijn realiseerbaar zijn maar met een impact op lange termijn. De oproep liep tot 30 april 2024. Momenteel kiezen we welke Openruimteparels cofinanciering ontvangen. Meer erover lees je hier.
Oppervlakte
11.333,71 hectare
Partners
De plannen van de Antwerpse Zuidrand bedenken we niet alleen en voeren we ook niet alleen uit.
Verschillende partners denken mee na over wat we in de landinrichtingsplannen willen aanpakken. Tijdens twee workshops dachten we alvast samen na over wat er niet mag ontbreken in de plannen.
Gemeente Lint, gemeente Kontich, gemeente Hove, gemeente Edegem, gemeente Schelle, gemeente Boechout, gemeente Hemiksem, gemeente Aartselaar, district Hoboken, district Wilrijk, stad Antwerpen, provincie Antwerpen, Departement Omgeving, Agentschap Natuur en Bos, Agentschap Landbouw en Zeevisserij, Vlaamse Milieumaatschappij, Agentschap onroerend erfgoed, Departement Mobiliteit en Openbare Werken, Natuurpunt, Bekkensecretariaat Benedenscheldebekken, BioForum, Regionaal Landschap Rivierenland, Streekvereniging Zuidrand, Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat, vervoerregio Antwerpen, Stichting Kempens Landschap, Toerisme Vlaanderen, De Landgenoten en Bosgroep Antwerpse Gordel.
Bijkomende informatie en documenten
- Project Ruimte Voor Voedsel
- OOH Antwerpse Zuidrand - Het rapport
Laatste update
3 mei 2024