Kraenepoel

​​​​​​​Een oude veldvijver

Het natuurinrichtingsproject is 54 ha groot en omvat de Kraenepoel, een oude veldvijver van ​22 hectare, en enkele aangrenzende percelen op het grondgebied van de gemeente Aalter. Veldvijvers, destijds gebruikt om zoetwatervis te kweken, zijn uniek voor het westen van Vlaanderen, en kenden een grote biodiversiteit. De Kraenepoel is de enige overblijvende goed ontwikkelde veldvijver in zijn soort. Hij bevat bijzondere natuurwaarden als leefgebied van planten zoals moerashertshooi, gesteeld glaskroos, naaldwaterbies en pilvaren (planten die voorkomen op droogvallende oevers), heel wat vogels, zoals krakeend, slobeend, kuifeend en wintertaling en een 20-tal libellensoorten, zoals de blauwe glazenmaker. Vooral de laagblijvende vegetaties op de oevers zijn zeer zeldzaam en aangeduid als Europese topnatuur. Jammer genoeg zijn deze vegetaties momenteel aangetast. Eutrofiëring (te veel voedingsstoffen in het water) is één van de belangrijkste oorzaken.​ 

De Kraenepoel is deels privaat eigendom en deels eigendom van Natuur en Bos (ANB) en de gemeente Aalter.

De Kraenepoel in 1970 (foto fam. Pettiaux) toen er nog veel riet stond waartussen de typische waterplanten floreerden.

Europese topnatuur herstellen

Natuurinrichting is een instrument dat de Vlaamse overheid inzet om de natuur in welbepaalde gebieden een duwtje in de rug te geven. Het projectgebied van het natuurinrichtingsproject Kraenepoel heeft voor het grootste deel een groene gewestplanbestemming en behoort tot het Europees netwerk van natuurgebieden, de zogenaamde “Speciale Beschermingszones”, waar extra inspanningen worden gedaan om bijzondere natuurwaarden te beschermen en te versterken met het oog op meer biodiversiteit.
We wensen vooral de zeldzame oevervegetaties (zoals het zeldzame oeverkruid en de met uitsterven bedreigde waterlobelia) van de Kraenepoel te herstellen. Hiervoor zijn complexe hydrologische maatregelen nodig. 

Door een hogere watertoevoer te voorzien met water uit intensief landbouwgebied en run-off water van een snelweg lossen we het droogteprobleem op, maar dat zorgt voor nieuwe vragen rond waterkwaliteit. Om dit probleem aan te pakken, voorzien we een olie-water afscheider (1), een ijzerzandfilter (2) en wetland (moeras) (3) om de kwaliteit van dit extra toegevoerde water te verbeteren. Daarnaast willen we het slib uit de vijver verwijderen.

De hydrologische maatregelen zullen het aangevoerde water zuiveren voor het in de Kraenepoel terechtkomt. Samen met het ontslibben zal dit een gunstig effect hebben op de overlevingsmogelijkheden en ontwikkelingskansen van zeldzame/bedreigde planten en dieren.

Natura 2000

De Kraenepoel is een deelgebied van de zogenaamde Europese Speciale Beschermingszone “Bossen en heiden van zandig Vlaanderen: oostelijk deel”. In het westen van Vlaanderen is de Kraenepoel vrijwel de enige goed ontwikkelde vertegenwoordiger van het Natura 2000 -habitattype "Voedselarme tot matig voedselarme wateren met droogvallende oevers". Dit habitat bestaat uit laagblijvende vegetaties met een oevergebonden karakter.  De doelstellingen van het natuurinrichtingsproject zijn dan ook in de eerste plaats afgestemd op dit habitattype.

Blauwe glazenmaker, één van de ca. 20 soorten libellen die leven rond de Kraenepoel, @Adobe Stockphotos
Slobeend, een typische watervogel in de Kraenepoel, @Adobe Stockphotos

Bosuitbreiding

Binnen het projectgebied wordt ook aan bosuitbreiding gedaan op het perceel waar de voorzuivering voorzien is. In totaal gaat het over ongeveer 1 hectare bosuitbreiding. 

Verloop van het project

De Vlaamse minister bevoegd voor natuurbehoud heeft het project in februari 2021 ingesteld. Natuur en Bos van de Vlaamse overheid (ANB) werkte samen met de Vlaamse landmaatschappij (VLM) de plannen uit. Dit gebeurde stapsgewijs en in overleg met de beheercommissie Kraenepoel (reeds opgericht in 2004), een projectcomité en -commissie en ook met thematische werkgroepen met (lokale) deskundigen. Verenigingen, buurtbewoners en niet-georganiseerde burgers werden geconsulteerd en er is ook overleg met betrokken overheden zoals Aqua​fin en Afdeling Wegen en Verkeer (vanwege van de interactie met de E40). 

Van 23 juni tot en met 22 juli 2022 vond het openbaar onderzoek over de plannen (vervat in het projectrapport, zie onderaan) plaats. Op 31 januari 2024 heeft de Vlaamse minister van Omgeving vastgelegd welke natuurinrichtingsmaatregelen precies worden getroffen en hoe dat zal gebeuren

​In het voorjaar van 2024 volgt nog verder onderzoek naar de dimensionering van het perceel waarop de zuivering voorzien is en de optimale inrichting ervan alsook van de Kleine Kraenepoel (kleine bestaande poel voor de Kraenepoel vijver) die als laatste stap in de zuivering van het water alvorens het in de Kraenepoel terechtkomt een rol speelt. 

Ook de opmaak van de technische plannen en de aanvraag van de nodige vergunningen is gepland voor de komende twee jaar (2024 en 2025). Als alles volgens plan verloopt dan zal de uitvoering van de werken starten in 2027.

Kraenepoel en Aquatuur

Naast financiering van de Vlaamse overheid in kader van natuurinrichting krijgt het project ook financiële ondersteuning vanuit Europa (interregprogramma) via het project Aquatuur. Kennisinstellingen Hogeschool Zeeland (HZ) University of Applied Sciences in Vlissingen en Universiteit Gent (UGent) onderzoeken mee welk type ijzerzandfiler en constructed wetland (moeras) in de Kleine Kraenepoel optimaal is voor de zuivering van het oppervlaktewater. 

Partners

• Natuur en Bos (ANB)
  
• Gemeente Aalter
  
• Privé-eigenaar van het noor​delijke deel van de Kraenepoel
  
• ​Natuurpunt Aalter
• Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)​
  

Laatst aangepast: februari 2024​