Stand van zaken
Via de Grondenbank
Rechterscheldeoever (RSO) werd vooral ingezet op het zoeken naar geschikte ruilgronden in de onmiddellijke omgeving van het projectgebied Opstalvalleigebied. Zo werd een reserve ruilgrond van ruim 45 ha opgebouwd. Daarnaast werd veel aandacht besteed aan de communicatie met de getroffen landbouwers en eigenaars. Het scharniermoment van de Grondenbank RSO werd vastgelegd op 1 september 2013. Daarna hadden de landbouwers nog één maand tijd om te beslissen of ze al dan niet ingingen op het aanbod vanuit het flankerend beleid.
Via de grondenbankwerking op de
Linkerscheldeoever (LSO) werden ondertussen de volgende gebieden verworven:
- Natuurcompensaties Deurganckdok (weidevogelgebieden Doelpolder Noord en Putten West, Zoetwaterkreek, Brakke kreek, Drijdijck); ingericht
- Logistiek Park Waasland West, Zuidelijke spoorontsluiting, Rietveld Kallo: ingericht
- Prosperpolder Zuid: uitvoering van de inrichtingswerken werd stopgezet na de vernietiging van het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) voor LSO.
In de voormalige natuurontwikkelingsgebieden Nieuw-Arenberg, Doelpolder Midden en Grote Geule, zoals voorzien in het GRUP 'AZA', werd reeds een aanzienlijke oppervlakte landbouwgoederen op minnelijke wijze verworven. Ten behoeve van de aanleg van een Saeftinghedok werden door de grondenbank LSO ook tal van landbouwgronden verworven. . Met de vernietiging van het GRUP 'Afbakening Zeehavengebied Antwerpen' (AZA) en het reparatie-GRUP worden de voorbije jaren minder landbouwgoederen aangeboden voor minnelijke verwerving.
Het patrimonium van de Grondenbank LSO omvat zowel gronden als gebouwen. De gronden waar op korte termijn geen inrichtingswerken plaatsvinden, worden op jaarbasis in gebruik gegeven aan landbouwers. Hierbij krijgen lokale landbouwbedrijven die gronden hebben verloren door de havenuitbreiding en de bijbehorende natuurontwikkeling voorrang. Gebouwen (hoeves, woningen) werden soms gericht verworven of anders 'meegesleurd' bij de verwerving van gronden in onteigeningsgebieden. In een beperkt aantal gevallen kunnen gebouwen worden ingezet als ruilgoed voor landbouwers.
Planning
De Grondenbank
RSO staat enkel nog in voor het tijdelijke beheer van de gronden in het projectgebied en de financiële afhandeling van de nog resterende grondverwerving binnen het Opstalvalleigebied.
Met de vernietiging van het GRUP is de verdere verwerving van landbouwgoederen door de Grondenbank
LSO afhankelijk van een nieuwe juridische basis voor haven- en natuurontwikkeling in het gebied. Centraal hierbij staan vandaag het complex project 'Extra containercapaciteit voor de Haven van Antwerpen' (ECA) en de realisatie van de Europese Natuurdoelen die zijn vastgelegd voor de speciale beschermingszone 'BE 2301336 Schorren en polders van de Beneden-Schelde' waarbinnen een groot deel van het Linkerscheldeoevergebied valt.
In opdracht van de Vlaamse regering ontwikkelt de Vlaamse overheid een
complex project 'Extra containercapaciteit voor de Haven van Antwerpen'. Dit complex project heeft als doelstelling de realisatie van extra containerbehandelingscapaciteit in het havengebied om de verwachte groei tot 2030 te kunnen accomoderen en de daarmee samenhangende ontwikkeling van industriële en logistieke gronden. Binnen het complex project werd via een participatief traject niet alleen de piste van een nieuw Saeftinghedok onderzocht, maar werden ook tal van andere mogelijke alternatieven bekeken. Op 31 januari 2020 resulteerde het proces via een definitief voorkeursbesluit in de vaststelling door de Vlaamse Regering van een op strategisch niveau gekozen alternatief.
Op Linkerscheldeoever kan de VLM via grondenbankwerking en landelijke inrichting ook bijdragen aan de ontwikkeling van het dorp
Prosperpolder en omgeving in functie van het geven van nieuwe functies aan erfgoed zoals de historische site Prosperhoeve, de uitbouw van nieuwe woonentiteiten en de realisatie van recreatieve- en onthaalinfrastructuur rond de nieuwe natuurgebieden. Een visie over deze ontwikkeling wordt uitgewerkt. door de gemeente Beveren in samenwerking met de partners van de grondenbank LSO.
De VLM werkt samen met landbouwers via het tijdelijk verbouwen van specifieke teelten op verworven gronden en via
beheerovereenkomsten ook mee aan de verbetering van het voedselgebied van de
bruine kiekendief. Deze doelstelling vormt een onderdeel van het Soortenbeschermingsprogramma dat werd goedgekeurd in het kader van de Europese natuurdoelen op LSO.
Meer hierover lees je op de pagina van
Grenspark Groot Saeftinghe.
Hoe de landbouwers over dit project denken, verneem je in onderstaande reportage
Situering
Het werkingsgebied van de grondenbank LSO omvat het grondgebied van de gemeenten Beveren en Sint-Gillis-Waas.
De Grondenbank RSO was voornamelijk actief op het grondgebied van de stad Antwerpen en de gemeente Stabroek.
Beschrijving
In de folders over de
Grondenbank RSO en de
Grondenbank LSO wordt een overzicht gegeven van de werking van de grondenbank en het aanbod aan flankerende landbouwmaatregelen voor grondeigenaars en -gebruikers.
Projectleiding
Partners
Financierende partners:
- Vlaamse Gewest (departement Mobiliteit en Openbare Werken – afdeling Maritieme Toegang),
- Port of Antwerp-Bruges (voorheen Havenbedrijf Antwerpen),
- Maatschappij Linkerscheldeoever (enkel voor LSO)
- NMBS (enkel voor RSO)
- NV Infrabel (enkel voor RSO)
Overige partners:
- Dienst Vastgoedtransacties van de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL)
- Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
- Agentschap Onroerend Erfgoed
- Gemeenten
Bijkomende informatie
Landbouw en grondenbankwerking
Havenontwikkeling
Natuurontwikkeling
Toerisme
Voorgeschiedenis
Op 19 mei 2000 besliste de Vlaamse Regering tot de opmaak van een Strategisch Plan voor de Haven van Antwerpen (SPHA). Centraal in het hierop volgend planoverleg stond de vraag hoe de verdere ontwikkeling van de haveneconomie en de ruimteaanspraken die eruit voortvloeien, met de principes van duurzame ontwikkeling verenigd kunnen worden.
Via het zogenaamde 'nooddecreet' van 14 december 2001 konden de werken aan het Deurganckdok worden voortgezet. Hierbij diende echter gelijktijdig ca. 580 ha afgebakende natuurcompensaties te worden gerealiseerd voor het verlies aan beschermde habitats in het Europees habitat- en vogelrichtlijngebied op de Linkerscheldeoever. Te onteigenen landbouwers moesten kunnen kiezen voor ruilgrond in plaats van een onteigeningsvergoeding. In september 2002 werd de overeenkomst voor een 'grondenbank Doel' ondertekend door de bevoegde ministers, de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO), het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de Vlaamse Landmaatschappij.
In 2009 besliste de Vlaamse Regering tot de opmaak van een Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) om de ontwikkeling van de Antwerpse haven ruimtelijk te verankeren. In dit GRUP 'Afbakening Zeehavengebied Antwerpen' wordt bepaald dat op de Linkerscheldeoever gefaseerd 695 hectare natuurgebied moet worden ingericht om de havenontwikkeling te compenseren. Op de Rechterscheldeoever wordt ter compensatie een omvangrijk natuurontwikkelingsproject aangeduid van ongeveer 240 ha ten zuiden van Berendrecht, het Opstalvalleigebied.
Bij de aanleg van deze gebieden wordt onvermijdelijk landbouwgrond ingenomen. Om de gevolgen van de grondinname zoveel mogelijk te milderen, treft de Vlaamse overheid verschillende maatregelen. Om de verwervingsvoorwaarden af te stemmen op deze van de lokale grondenbank Sigma, ook op LSO actief in de Prosperpolder, werd in 2008 de bestaande overeenkomst grondenbank Doel alvast gewijzigd in overeenkomsten 'Pre-grondenbanken Linkerscheldeoever' (LSO) en 'Pregrondenbank Rechterscheldeoever' (RSO).
Op 27 april 2012 heeft de Vlaamse Regering het GRUP 'Afbakening zeehavengebied Antwerpen' voorlopig vastgesteld en terzelfdertijd de nieuwe Grondenbanken Linkerscheldeoever en Rechterscheldeoever goedgekeurd. Die vervangen de bestaande Pre-grondenbanken en voorzien onder meer extra flankerende maatregelen naar betrokken landbouwers. De grondverwervingen en de flankerende landbouwmaatregelen worden gezamenlijk gefinancierd door het Vlaamse gewest - Afdeling Maritieme Toegang, het Havenbedrijf Antwerpen, de Maatschappij Linkerscheldeoever (enkel LSO) en de NMBS en Infrabel (enkel RSO).
Op 30 april 2013 stelde de Vlaamse Regering het GRUP 'Afbakening zeehavengebied Antwerpen' (AZA) definitief vast. In de loop van 2013 werd het GRUP 'AZA' op de Linkerscheldeoever gedeeltelijk geschorst door de Raad van State. De schorsing betreft het gebied waar een Saeftinghedok kon komen en de onmiddellijk aangrenzende delen rond Doel-centrum. De Vlaamse Regering trok de geschorste delen op de Linkerscheldeoever in en verving die in 2014 door het zogenaamde reparatie-GRUP 'Havenontwikkeling Linkeroever'. Op 20 december 2016 vernietigde de Raad van State dit reparatie-GRUP. Op 12 mei 2017 volgde de vernietiging door de Raad van State van de resterende delen van het GRUP 'AZA' van april 2013 voor Linkerscheldeoever. Deze beslissing heeft tot gevolg dat de in het GRUP aangeduide natuurgebieden op linkeroever (Prosperpolder Zuid fase 1, Doelpolder Midden, Nieuw Arenberg fase 1 en Grote Geule), terugvallen op de ruimtelijke bestemming landbouw/havenuitbreiding uit het Gewestplan van 1978. Hierdoor verliezen ook de onteigeningsplannen voor de gehuchten Ouden Doel en Rapenburg en voor de natuurgebieden Prosperpolder Zuid fase 1, Doelpolder Midden, Nieuw Arenberg fase 1 en Grote Geule hun rechtsgrond. Op Rechterscheldeoever blijft het GRUP 'AZA' onverminderd van kracht.
Laatste update: augustus 2021