Europees project geeft natuurlijke bestuivers een duwtje in de rug
Benefiting Ecosystems through Evaluation of food Supplies for Pollination to Open for End users
De Vlaamse Landmaatschappij werkt samen met verschillende partners uit de Noordzeeregio om de populatie van natuurlijke bestuivers in onze regio te versterken. Via beheerovereenkomsten plaatsen landbouwers bloemenstroken die onder meer een gunstig effect hebben op bijen en gewassen. De bloemenstroken worden frequent gemonitord. Met de expertise die we zo opbouwen, kunnen we in de toekomst nog meer veerkrachtige agro-ecosystemen creëren.
In de kijker
Dr. ir. Laurian Parmentier, postdoctroaal onderzoeker aan UGent, vatte zijn ervaringen rond driebandbeheer in kader van het Beespoke project samen in een wetenschappelijk artikel. Dit werd gepubliceerd in het Journal of Pollination Ecology.
Op 30 juni 2023 organiseerde de VLM een kennisuitwisselingsmoment voor de Vlaamse parters en stakeholders van de NorthSearegion Interregprojecten BEESPOKE en PARTRIGE in Gent. Lees hier het nieuwsbericht met verwijzingen naar verdere informatie.
Op 31 mei 2023 organiseerde de VLM een gesmaakt slotevent (policy influencer event) in het gebouw van het Comité van de regio's in Brussel voor de NorthSearegion Interregprojecten BEESPOKE en PARTRIGE.. Een verslag lees je bij onze nieuwsberichten op de website.
Nieuws uit de bloemenranden
Ontdek het Beespoke Magazine
Beespoke bracht een eerste magazine uit. In dit Engelstalige blad leer je over de werking van het project, krijg je praktische aanbeveling aangereikt en ontdek je het beespokeverhaal van enkele landbouwers. Lees de eerste editie hier!
Productie van autochtoon zaad
VLM werkt niet alleen aan demogebieden met bloemenranden, we legden ook enkele proefpercelen aan om de productie van autochtoon zaaigoed uit te testen. In samenwerking met zaadproducenten Ecoflora en Ecosem ontwikkelden we percelen in Merelbeke-Melle en Oedelem. Op deze manier leren we belangrijke lessen over de teelt van streekeigen zaden. Onder meer korenbloem, grote klaproos, koekruid en avondkoekoeskbloem worden op de proefpercelen geteeld. In Merelbeke-Melle werkt VLM samen met het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). In Oedelem worden de leerlingen van de lokale landbouwschool betrokken bij de aanleg en onderhoud van de percelen. 
Hier vindt u een stand van zaken van de proefvelden.
Proefperceel in Merelbeke-Melle. Foto door Bart Kersschot.
Oogst in Oedelem. Foto door Bart Kersschot.
Belang van natuurlijke bestuiving in de Noordzeeregio
Bestuiving door insecten is in de Europese Unie 15 miljard euro waard. Het natuurlijk bestuivingsniveau kan zowel de opbrengst als de kwaliteit van de landbouwproducten beïnvloeden. Vanwege de grote verscheidenheid van landbouwgewassen, zijn er ook veel verschillende soorten bestuivers nodig. De meestvoorkomende zijn de solitaire bij, de hommel en de zweefvlieg.
De Noordzeeregio is een van de meest productieve landbouwgebieden ter wereld en veel van de hier geteelde gewassen zijn afhankelijk van bestuiving door insecten, maar het aantal bestuivers neemt af in heel de regio. Verlies aan bloemrijke habitats ligt aan de basis van deze terugval. De afname van wilde bestuivers heeft ook invloed op de voortbestaan van wilde planten en dieren die ervan afhankelijk zijn.
Europese samenwerking
BEESPOKE brengt 16 projectpartners samen uit het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland, Denemarken, Duitsland en Zweden. Het gaat dan over beleidsmakers, onderzoeksinstituten, landbouwadviseurs en landbouwcoöperaties. Het budget bedraagt 4,1 miljoen euro voor een periode van 3,5 jaar (2019-2023); waarvan 2,063 miljoen euro verstrekt wordt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO).
Introfilm Beespoke (Engelstalig)
Projectpartners
Game & Wildlife Conservation Trust (UK) (lead partner), NIAB EMR (UK), University of Kent (UK), Universiteit Gent (BE), Vlaamse Landmaatschappij (BE), Inagro VZW (BE), Provincie Fryslân/Silence of the Bees (NL), Stichting Van Hall Larenstein (NL), Cruydt-Hoeck v.o.f. (NL), Coöperatieve vereniging Coöperatie Agrarisch Collectief Waadrâne U.A. (NL), Københavns Universitet (DK), HortiAdvice A/S (DK), Sveriges Lantbruksuniversitet (SE), Odling I Balans (SE), Carl von Ossietzky University of Oldenburg (DE), Grünlandzentrum Niedersachsen / Bremen e.V. (DE)
Doelstelling en aanpak
De algemene doelstelling is het verhogen van het natuurlijk bestuivingsniveau en de gewasbestuiving door landbeheerders. Daarbij wordt nieuwe expertise opgebouwd voor beleidsmakers om meer duurzame en veerkrachtige agro-ecosystemen te creëren.
Concrete acties en output
- ontwikkelen van op maat gemaakte zaadmengsels en richtlijnen voor habitatbeheer in 72 demonstratiegebieden en in functie van 15 gewassoorten;
- demonstratie goede beheerpraktijken en bottom-up benadering landbeheerders;
- verhogen diversiteit en aantal natuurlijke bestuivers op lokaal- en landschapsniveau;
- verhogen bestuivingsniveau en gewasopbrengst met 10%;
- monitoring van de impact op biodiversiteit en bestuiving;
- ontwikkeling van laagdrempelig trainingsmateriaal voor landbeheerders voor het monitoren en meten van bestuiving die hen in staat moet stellen bestuiversbeheer als routinepraktijk toe te passen.
.png)
VLM is actief in 4 demogebieden in Vlaanderen
Het Noordzeeregio-project 'BEESPOKE' sluit aan op de reguliere werking van de dienst beheerovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Bijkomend werken we in vier demogebieden intensief samen rond actuele beheerovereenkomsten, zetten we experimenten op en delen we kennis zowel lokaal, als nationaal en internationaal. De terreinmaatregelen worden van nabij gevolgd en gemonitord. Dat kan VLM nieuwe inzichten opleveren die bruikbaar zijn voor de toekomst.
Binnen deze demogebieden werken we nauw samen met Universiteit Gent (faculteit Bio-ingenieurswetenschappen) rond opvolging van de maatregelen en impact op landschappelijke schaal. Met de data die we in de demogebieden verzamelen kan de UGent haar voorspellend model optimaliseren om de biodiversiteit en gewasopbrengst in verschillende soorten landschappen en gewassen te verhogen. Door dit model te valideren, kunnen bestuivingskaarten gemaakt worden. Die kaarten tonen hoe geschikt een gebied is voor bestuivers. Landschapsbeheerders kunnen hiermee doelgericht ingrijpen om een optimaler habitat te voorzien en zo ook gewasopbrengst te verbeteren.
Demosite: Mielenbos
Het demogebied Mielebos (345 ha) is gelegen in de gemeenten Nieuwerkerken en Sint-Truiden. Het gebied wordt gekenmerkt door een groot aandeel fruitplantages (appel, peer, kers, …). Vanuit economisch oogpunt is een goede (natuurlijke) bestuiving van groot belang. Binnen dit demogebied werden 27 bloemenranden aangelegd bij 8 landlandbouwers; samen goed voor ca. 3 ha). Er wordt vooral ingezet op meerjarige mengsels die in de buurt van de plantages of tussen de rijen in gezaaid kunnen worden. De randen worden gemonitord en geëvalueerd in functie van de natuurlijke bestuivers die van belang zijn voor de fruitteelt
Contact: Dirk Awouters
Demosite Frontzate
Het demogebied Frontzate (328 ha) is gelegen in de polders langs de oude spoorwegbedding tussen Nieuwpoort en Diksmuide. Het gebied is erg belangrijk voor de grashommel (Bombus ruderarius) die in Vlaanderen sterk bedreigd is. Er werden vorig jaar 13 bloemenranden aangelegd bij 7 landbouwers; goed voor 5,55 ha. Binnen dit gebied wordt vooral in gezet op meerjarige mengsels met vlinderbloemigen zoals rode klaver en luzerne (beide belangrijke voedselbronnen voor de grashommel). Ook wordt er geëxperimenteerd met aangepast maaibeheer (dat een meer continue bloei op het perceel toelaat) van reguliere luzernepercelen. Randen worden gemonitord door Natuurpunt Studie in functie van de grashommel en de biodiversiteit van natuurlijke bestuivers in het algemeen.
Contact: Bram Conings
Demosite Herzele
Gelegen in de Vlaamse Ardennen wordt binnen dit demogebied (183 ha) ingezet op ondersteuning van natuurlijke bestuivers in het algemeen. In 2020 werden hier 20 bloemenranden ingezaaid bij 8 landbouwers. Het gaat zowel om 1-jarige als meerjarige bloemenmengsels. De soortkeuze is gebaseerd op planten waarvan verondersteld wordt dat ze belangrijk zijn voor natuurlijke bestuivers en aangepast zijn aan de streek. Een aantal randen worden gemonitord door de Universiteit van Gent. De resultaten kunnen nuttig zijn om de gebruikelijke beheerovereenkomst 'bloemenranden' te verbeteren.
Contact: Caroline Beele
Demosite Grote Nete
Het demogebied Grote Nete (323 ha) is gelegen in de gemeenten Berlaar en Heist-o/d-Berg. Dit landschap is dat structuurrijk met een mozaïek van bossen, graslanden en akkers. In deze regio van de vallei van de Grote Nete komen er ook nog een deel historisch permanente graslanden voor met heel wat kleine landschapselementen.
Hier werden 30 bloemenranden aangelegd bij 5 landbouwers; samen goed voor 5 ha. Net als in het demogebied van Herzele zetten we hier in op eenjarige en meerjarige bloemenranden met soorten die aangepast zijn aan de streek en natuurlijke bestuivers in het algemeen ondersteunen. De Universiteit van Gent monitort aan aantal randen met oog op verbetering van gebruikelijke beheerovereenkomsten.
Binnen het demogebied wordt samengewerkt met het Regionaal Landschap (RL) Rivierenland in het kader van een akkerrandenproject (RL i.s.m. met VLM en de gemeentes Heist-op-den-Berg en Berlaar). Op meerdere plaatsen worden er bloemrijke graanranden aangelegd, Die zijn niet alleen heel mooi om langs te wandelen en te fietsen, maar ze bieden ook een meerwaarde aan de soortenrijkdom op het platteland. Akkervogels, insecten, bijen en vlinders vinden hier namelijk extra voedsel en schuilgelegenheid.
Contact: Katrien Proost
Evaluatie agromilieumaatregelen in de deelnemende landen
VLM is binnen het samenwerkingsverband verantwoordelijk voor de evaluatie van de bestaande agro-milieumaatregelen met betrekking tot bestuiving in de Noordzeeregio. Hieruit zullen aanbevelingen gedaan worden voor optimalisatie en afstemming van beleid.
Links