| Op 18 december 2024 keurde de Vlaamse Regering wijzigingen aan het Mestdecreet goed. De informatie op deze pagina wordt nog voor de start van het bemestingsseizoen (16 februari 2025) aangepast.
In het kort: wat wijzigt er door de nieuwe mestmaatregelen in 2025?
- De beschermingsstroken van 5 meter voor nitraatgevoelige hoofdteelten in gebiedstypes 2 en 3 moeten worden aangelegd in 2025.
- In andere gebieden geldt een strook van 3 meter, die in 2026 moet worden ingericht.
De huidige 1 meter teeltvrije strook langs waterlopen blijft overal bestaan. Maar om onze waterlopen nog beter te beschermen, maakt die langs alle VHA-waterlopen (Vlaamse Hydraulische Atlas) deel uit van bredere beschermingsstroken.
De breedte van een beschermingsstrook is 3 meter, behalve op de percelen met een nitraatgevoelige hoofdteelt in de gebiedstypes 2 en 3 en in natuur- en bosgebieden. Daar moet de beschermingsstrook 5 meter zijn. In de beschermingsstrook mag niet bemest worden, zijn er teeltbeperkingen, beperkingen op bodembewerkingen en mogen geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden.
De aanleg van de stroken gebeurt in fases. In 2025 moet op de percelen die in de gebiedstypes 2 en 3 liggen, en waarop een nitraatgevoelige teelt verbouwd wordt, een beschermingsstrook van 5 meter aangelegd worden. In 2026 worden de overige stroken van 3 meter ingericht. De oppervlakte van de stroken wordt afgetrokken van de bemestingsruimte van het perceel, ze krijgen dus geen bemestingsruimte toegekend. Bemesting is niet toegelaten op de beschermingsstrook, uitgezonderd bemesting door directe uitscheiding van begrazers langs grasland of bij tijdelijke begrazing voor onderhoud. Er mag enkel spontane vegetatie aanwezig zijn of een meerjarig buffergewas (gras, meerjarige vlinderbloemigen of meerjarige mengsels met vlinderbloemigen of houtige gewassen) vanaf 1 meter landinwaarts vanaf de bovenste rand van het talud). Beschermingsstroken komen in aanmerking voor de vergoeding
ecoregelingen langs waterlopen. Langs steile hellingen (langs VHA-waterlopen) en op percelen in VEN-gebied blijft de bemestingsvrije strook van 10 meter langs de waterlopen bestaan. De VHA-waterlopen zijn de blauw aangeduide waterlopen in de app LV-AgriLens. Langs de andere waterlopen (paarse aangeduide waterlopen in de app LV-AgriLens) is de 1 meter teeltvrije strook van toepassing.
|
| 
|
Wat houdt de controle op de teeltvrije zone in?
Om de waterkwaliteit verder te verbeteren controleren toezichthouders van de Vlaamse Landmaatschappij sinds begin 2018 het naleven van de 1 meter teeltvrije zone langs oppervlaktewaterlichamen. Het Decreet integraal waterbeleid bepaalt al sinds 2003 dat geen bodembewerkingen mogen plaatsvinden tot op 1 meter afstand vanaf de bovenste rand van het talud van alle oppervlaktewaterlichamen. Samen met het verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen en het verbod op het gebruik van meststoffen (uitgezonderd bemesting door rechtstreekse uitscheiding bij begrazing), ontstaat een strook van 1 meter die geen oogstbare teelt kan voortbrengen, een zogenaamde ‘teeltvrije zone’. Naast de toezichthouders van de VLM kunnen ook de toezichthouders van de Vlaamse Milieumaatschappij, de toezichthouders van de provincie of de controleagenten van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij controles uitvoeren op de naleving van de teeltvrije zone
Waar moet de teeltvrije zone aangehouden worden?
De teeltvrije zone moet aanwezig zijn langs alle oppervlaktewaterlichamen, grachten en poelen. Die waterlopen zijn terug te vinden op het
e-loket Landbouw en Visserij, op de afdrukplannen van de Verzamelaanvraag en op de app LV-AgriLens. Ze worden aangeduid met donkerblauwe arcering of stippellijn of met paarse arcering of streepjeslijn. Niet-landbouwers kunnen de waterlopen ook raadplegen op het e-loket van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij, via de website
https://landbouwcijfers.vlaanderen.be/geoloket.
Voor meer informatie kunt u terecht bij het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.
Er staat een waterloop langs mijn perceel ingetekend die in werkelijkheid niet bestaat of er staat bijna nooit water in, wat kan ik doen?
Het is mogelijk dat er sporadisch fouten voorkomen op de kaart met de betrokken waterlopen. Die fouten kunt u doorgeven aan het Agentschap Landbouw en Zeevisserij, via e-mail of via het bezwaarformulier van de Verzamelaanvraag op het e-loket.
Als er helemaal geen waterloop aanwezig is (de waterloop is ingebuisd of verlegd), dan hoeft u geen rekening meer te houden met de wetgeving rond de teeltvrije zone. Als er wel een gracht aanwezig is, maar er staat geen water in, dan moet u de wetgeving wel naleven en de behandeling van het eventuele bezwaar bij het Agentschap Landbouw en Zeevisserij afwachten. Volgens de wetgeving hoeft er niet permanent water in de gracht te staan om die als een oppervlaktewaterlichaam te aanzien. Enkel de melding dat er bijna nooit water in de gracht staat, zal dus niet voldoende zijn om een bezwaar in te willigen.
Voor meer informatie kunt u terecht bij het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.
Ik heb een teelt ingezaaid tot in de teeltvrije zone, hoe kan ik dat regulariseren?
Als u al een teelt hebt ingezaaid tot in de teeltvrije zone, bent u in overtreding. Het is immers niet toegestaan om grondbewerkingen uit te voeren binnen de eerste meter langs waterlopen. U kunt die inbreuk regulariseren door na de oogst van de teelt onmiddellijk een gras of gras-kruidenmengsel in te zaaien. Zo wordt de bodem opnieuw vastgehouden. Voor de initieel begane inbreuk kunt u wel nog steeds een sanctie krijgen.
Mag ik nog zaaien, ploegen, eggen of frezen in de teeltvrije zone?
Neen, alle vormen van grondbewerking zijn tijdens het volledige jaar verboden in de teeltvrije zone. Ook tijdens het inzaaien van de akker, mag de grond niet bewerkt worden in de teeltvrije zone. Alleen na een controle kunt u de mogelijkheid krijgen om de grond eenmalig te bewerken, mits het inzaaien van een gras- of graskruidenmengsel of iets evenwaardigs waardoor de teeltvrije zone herstelt.
Welke gevolgen zijn er als ik een overtreding begaan heb?
Als er een overtreding vastgesteld wordt, wordt een proces-verbaal opgemaakt. Hierbij zal u steeds gevraagd worden om de inbreuk te regulariseren d.m.v. het aanleggen van een grasstrook als teeltvrije zone. Er kan ook worden gevraagd om bij een volgende bewerking van het perceel de zone niet meer te bewerken en dus 'ruw' te laten. Bij een proces-verbaal wordt dit verslag bezorgd aan het Parket voor verder gevolg. De begane overtreding kan dan strafrechtelijk of bestuurlijk afgehandeld worden met de oplegging van een geldboete. Zowel de opdrachtgever, als de persoon die de overtreding effectief begaat, kan gesanctioneerd worden. De bepaling van de sanctie en de aanduiding van de overtreder is de bevoegdheid van het Parket of de gewestelijke beboetingsentiteit. Sinds het GLB 2023-2027 leidt een inbreuk tegen de teeltvrije zone automatisch ook tot een inkorting van inkomenssteun via de conditionaliteit. Als u een vrijstelling hebt van de gebiedsgerichte maatregelen of die wilt aanvragen, zult u die het jaar nadien verliezen of niet kunnen krijgen.
Hoe kan ik de teeltvrije zone het best aanleggen en onderhouden?
Het is het meest aangewezen om een gras of gras-kruidenmengsel in te zaaien op de teeltvrije zone. De strook moet minstens 1 meter breed zijn, maar mag ook breder. Bijvoorbeeld de breedte van een zaai- of maaimachine om het beheer te vergemakkelijken.
U mag de teeltvrije zone niet bewerken als u niet van plan bent om er een gras- of graskruidenstrook aan te leggen of als er al een onderhoudbare teeltvrije zone aanwezig is. Na het bewerken van de teeltvrije zone moet u onmiddellijk de inzaai van de gras- of graskruidenstrook verwezenlijken. De bewerking mag slechts oppervlakkig gebeuren, om ernstige schade aan de talud te vermijden. De teeltvrije zone bewerken om louter de onkruiden te verwijderen en de teeltvrije zone nadien braak laten liggen is niet toegestaan.
Het onderhouden van een 1 meter teeltvrije zone verloopt het best als er een grasmat aanwezig is. Proefopstellingen hebben aangetoond dat een grasmat, onderhouden met een gepast maaibeheer het woekeren van akkeronkruiden kan tegengaan. Zaai dus zeker een grassoort in op de teeltvrije zone en geef de onkruiden geen vrij spel. Hou er rekening mee dat onkruiden niet mogen bestreden worden met bestrijdingsmiddelen in de teeltvrije zone.
Om vogels als de wilde eend, blauwborst, rietzanger, kleine karekiet en rietgors de kans te geven om hun eieren uit te broeden, is het aangewezen om het maaien in het broedseizoen te beperken en de aangrenzende vegetatie niet mee te maaien.
Voor meer informatie over het beheer van de teeltvrije zone, kunt u terecht bij de proefcentra.
Welke invloed heeft de teeltvrije zone op mijn grasland?
De regelgeving over de teeltvrije zone heeft weinig impact op de graslanden. Gras kan immers perfect aanwezig zijn in de teeltvrije zone zonder dat u de bodem moet bewerken, meststoffen moet toedienen of sproeistoffen moet gebruiken. Er mogen nog altijd dieren grazen over het volledige oppervlak van het grasland. De afsluiting mag blijven staan in de teeltvrije zone, tenzij er andere regels gelden in de gemeente. Het gras uit de teeltvrije zone mag samen gemaaid worden met de rest van het perceel. Het scheuren van graslanden is evenwel verboden in de teeltvrije zone.
Heeft de teeltvrije zone een invloed op mijn bemestingsruimte?
Neen, de 1 meter teeltvrije zone blijft deel uitmaken van het volledige perceel en wordt dus niet afgesplitst. U verkrijgt de bemestingsrechten conform de volledige oppervlakte van het perceel. Als de teeltvrije zone veel breder is dan 1 meter, kan het perceel wel afgesplitst worden van de rest van het perceel in de Verzamelaanvraag.
Voor meer informatie kunt u terecht bij het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.
Welke voordelen levert de teeltvrije zone op?
Een begroeide teeltvrije zone zorgt er direct voor dat er minder vruchtbare bodem afspoelt van het perceel, waardoor de waterloop ook minder snel zal dichtslibben en gereinigd moet worden. Een goed wortelend (gras)gewas in de teeltvrije zone zorgt ook voor een stabieler talud, waardoor afkalving wordt voorkomen. Een kruidenrijke strook langs de waterloop vormt een ideaal biotoop voor verschillende nuttige insecten. De directe afspoeling van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen wordt sterk gereduceerd door de bufferende werking van een goed begroeide teeltvrije zone. Dat leidt tot een algemeen betere waterkwaliteit.
Kan ik een vergoeding krijgen voor de teeltvrije zone?
Voor de 1 meter teeltvrije zone, kunt u geen vergoeding krijgen. Het is wel mogelijk om de teeltvrije zone deel te laten uitmaken van een bredere perceelsrand in het kader van een beheerovereenkomst. Voor die bredere perceelsrand, kunt u wel een beheervergoeding ontvangen. U kunt tegen vergoeding ook een bredere perceelsrand aanleggen in het kader van de ecoregeling ‘bufferstroken’.
Controleert alleen de VLM de naleving van de teeltvrije zone?
Neen, naast de toezichthouders van de VLM kunnen ook de toezichthouders van de VMM, de Vlaamse provincies en de controleagenten van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij controles uitvoeren.
Bij de onderhoudswerkzaamheden van de waterlopen worden het maaisel en het slib op de teeltvrije zone gedeponeerd. Kan dat vermeden worden?
De verschillende waterloopbeheerders werden ingelicht over het belang van de teeltvrije zone langs alle waterlopen. Ze zullen hiermee zoveel mogelijk rekening houden tijdens de onderhoudswerkzaamheden. Het maaisel en/of het slib zullen ze deponeren buiten de teeltvrije zone of afvoeren. Als maaisel noodzakelijkerwijs toch op de teeltvrije zone gedeponeerd wordt, kan de landbouwer dat mechanisch verwijderen na de oogst van de aanwezige teelt, en op het naastgelegen perceel brengen zonder een grondbewerking uit te voeren.
Voor meer info over de onderhoudswerkzaamheden, kunt u contact opnemen met de waterloopbeheerder die verantwoordelijk is voor de waterloop in kwestie.
Mogen distels of andere hardnekkige onkruiden bestreden worden met sproeistoffen in de teeltvrije zone?
Neen, sproeistoffen mogen niet aangewend worden in de teeltvrije zone. Let dus zeker ook op bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op de rest van het perceel, zodat die middelen niet terechtkomen in de teeltvrije zone. Via een gepast maaibeheer kunt u hardnekkige onkruiden wel nog altijd bestrijden.
Voor meer info over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en sproeistoffen langs waterlopen, kunt u terecht bij de VMM of het FAVV.
Vanaf waar begint de 1 meter teeltvrije zone?
De 1 meter teeltvrije zone start vanaf de knik van het talud langs een waterloop en loopt dan 1 meter verder op het perceel. De knik ligt op de plek waar het perceel sterker begint af te hellen naar de waterloop. Het gedeelte tussen de knik van het talud en de waterloop zelf is geen onderdeel van de teeltvrije zone!
Mag ik de teeltvrije zone na onvoorziene omstandigheden opnieuw aanleggen?
Als, buiten uw wil om, de teeltvrije zone wordt vernietigd (bv. door grote onderhoudswerken aan de beek) of als de teeltvrije zone niet meer kan worden onderhouden (bijv. bij een overgenomen perceel waar geen rekening werd gehouden met de teeltvrije zone), kan die eenmalig opnieuw aangelegd worden door middel van een grondbewerking. U moet dan onmiddellijk een gras of gras-kruidenmengsel inzaaien, zodat de bodem snel opnieuw wordt vastgehouden. De teeltvrije zone bewerken om ze opnieuw bloot te laten liggen, mag uiteraard niet. U mag natuurlijk ook niet jaarlijks de rand onderploegen om er opnieuw gras op in te zaaien. Het opnieuw aanleggen van de teeltvrije zone, moet gebeuren ruim voor de bemesting of ruim nadien. Dat om een onderscheid te garanderen tussen de bemeste delen van het perceel en de teeltvrije zone.
Er wordt geen meldingssysteem opgezet, waar landbouwers kunnen melden of aanvragen om hun teeltvrije zone te bewerken. We rekenen op het ‘gezond boerenverstand’ van de landbouwer die het best kan inschatten of hij de teeltvrije zone al dan niet mag bewerken. Zoals bij elke uitzonderingssituatie, moet u de bewijsstukken (zoals foto’s van de rand na onderhoudswerken aan de beek) bij de hand houden.