Doel onderzoek
- diepgaande inzichten verwerven in de resultaten van nitraatresidumetingen op landbouwbedrijven en de factoren die er invloed op uitoefenen
Werkwijze
- uitvoeren van een statistisch onderbouwde analyse van beschikbare data
- organiseren van focusgroepen
Resultaten statistische analyse
Uit de statistische analyse blijkt dat de hoofdteelt een zeer sterke invloed uitoefent op het nitraatresidu. Daarnaast komt ook de neerslag tijdens het voorjaar in beeld: het nitraatresidu daalt bij nattere omstandigheden en stijgt bij droge omstandigheden. Daarna komen variabelen die betrekking hebben op de intensiteit van de veeteelt, zoals stikstofdepositie, mestproductie, overschot en emissieverlies uit de analyse. Ten slotte blijkt dat een groot deel van de waargenomen variatie niet vervat zit in de data van de overheid. Daarom zijn er focusgroepen met landbouwers georganiseerd om die variabiliteit in kaart te brengen.
Resultaten focusgroepen
De landbouwers die aan de focusgroepen deelnamen, passen de maatregelen die op voorhand als goede praktijk werden geïdentificeerd, al in grote mate op hun bedrijf toe. Zo is de gefractioneerde bemesting (basis- + bijbemesting) bij aardappelen en groenten al ingeburgerd bij de landbouwbedrijven. Een grote drempel voor het verder optimaliseren van de gefractioneerde bemesting is de staalnamekost.
Het belang van het bemestingstijdstip, vooral met betrekking tot het beperken van de najaarsbemesting, werd duidelijk onderkend.
Ook het inzaaien van vanggewassen en de goede praktijken die hiermee verband houden (bv. zo snel mogelijk inzaaien) worden op grote schaal toegepast.
Bodembewerkingstechnieken werden amper actief vermeld bij het vragen naar goede praktijken om de nitraatresiduwaarde onder controle te houden. Maar uit de discussie bleek wel dat er aandacht moet zijn voor de zuurtegraad (pH) van de bodem, het gehalte aan bodemorganisch materiaal, enzovoort.
Enkele van de op de focusgroepen aanwezige landbouwers experimenteren met nieuwe praktijken, zoals:
- een verminderde basisbemesting
- precisiebemesting
- mestinjectie
- onderzaai van gras bij maïs.
Bij een slechte ervaring met bepaalde praktijken worden die niet verder toegepast.
Beleidsaanbevelingen
De landbouwers ervaren een aantal knelpunten rond het beleidsinstrument nitraatresidu of met het ruimer landbouwbeleid. Ze waren wel positief dat ze mee konden werken aan deze studie en raden die werkwijze aan voor toekomstige projecten.
Uit de studie volgden heel wat aanbevelingen. Zo moeten we streven naar een klimaatrobuust mestbeleid, aangezien zowel de neerslag als de temperatuur een invloed hebben op het nitraatresidu. Het beleid zou de klimatologische omstandigheden kunnen monitoren en vanaf bepaalde drempelwaarden ingrijpen via communicatie of alternatieve maatregelen. Hoewel uit de focusgroepen blijkt dat de meeste goede praktijken al ingeburgerd zijn bij de deelnemende landbouwers, kan nog meer worden ingezet op communicatie en sensibilisering hierover.
Rapport