Jaarlijks publiceert de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) het mestrapport: een gedetailleerd naslagwerk van de mestproblematiek in Vlaanderen. Het rapport bevat cijfers over de productie, de verwerking en het gebruik van meststoffen en schetst de impact op de waterkwaliteit en het milieu.
Wat leren we uit het mestrapport 2024?
De druk van de dierlijke mestproductie daalt, gedreven door de afname van het aantal varkens
- Het
aantal varkens neemt verder af, tot 5,05 miljoen varkens in 2023. Daarom daalde ook de dierlijke mestproductie tot 122,5 miljoen kg N in 2023, wat 2% minder is dan in 2022.
- De
totale productiedruk (de verhouding van de mestproductie ten opzichte van het landbouwareaal), blijft het hoogst op plaatsen met intensieve veeteelt, zoals centraal West-Vlaanderen en in het noorden van Antwerpen en Limburg.
 |  |
De mestdruk van nitraatgevoelige gewassen verandert niet
- Jaarlijks wordt er op zo'n 40% van het landbouwareaal een
nitraatgevoelige teelt, zoals maïs, aardappelen en groenten, verbouwd.
- In
gebieden met een slechtere waterkwaliteit komen meer nitraatgevoelige teelten voor (43% in gebiedstype 2 en 3), dan in gebieden met een goede tot matige waterkwaliteit (34% in gebiedstype 0 en 37% in gebiedstype 1).
Duidelijke afname van dierlijke mest, kunstmest opnieuw op niveau van voor 2022 nu prijzen stabiliseren
- In 2023 werd in totaal 140 miljoen kg N uit
meststoffen op landbouwgrond gebracht, wat gelijkaardig is aan 2022.
- We zien in 2023 voor het eerst een duidelijke afname in het
gebruik van dierlijke mest tot 85,7 miljoen kg N. Dat is bijna 7 miljoen kg N minder dan in 2022. Dat komt door de afname van de varkensstapel, het wegvallen van de bijkomende mestgebruiksruimte door derogatie, meer mestverwerking en meer mest in opslag. Ook de natte weersomstandigheden van 2023 hebben er ongetwijfeld toe bijgedragen dat er meer mest verwerkt werd of in opslag ging.
- Het
gebruik van kunstmest steeg tot bijna 51 miljoen kg N. Dat is vergelijkbaar met het gebruik van kunstmest in de periode 2019-2021. Voor een aantal teelten wijzen de registraties in het kunstmestgebruiksregister op een onderschatting van de realiteit.
Mestgebruik in landbouw in Vlaanderen, in 2023
Hoe staat het met de waterkwaliteit in Vlaanderen?
De cijfers zijn verbeterd ten opzichte van vorig jaar, zowel voor oppervlaktewater als grondwater.
Tijdens het winterjaar 2023-2024 werd op 17,5% van de MAP-meetpunten voor oppervlaktewater een overschrijding van de norm van 50 mg nitraat/l vastgesteld, een daling ten opzichte van het overschrijdingspercentage van 25% in het voorgaande winterjaar en het laagste percentage sinds het begin van de metingen. Ook de gemiddelde nitraatconcentratie in het ondiepe grondwater onder landbouwgebied is gedaald van 40 mg nitraat/l in het najaar van 2022 tot 36 mg nitraat/l in 2023.
Natte weersomstandigheden spelen echter een rol in de meetresultaten van de waterkwaliteit. In droogteperiodes liggen nitraatgehalten traditioneel hoger, bij natte periodes lager. Ten opzichte van de uitgangssituatie van MAP 6 is er over een periode van vijf jaar heen echter onvoldoende verbetering gerealiseerd van de oppervlakte- en grondwaterkwaliteit.
Goede bemestingspraktijken zijn de weg vooruit
De resultaten van de controleacties en doorlichtingen in 2023 bevestigen grotendeels de bevindingen van voorgaande jaren. De inbreukpercentages blijven doorgaans hoog, wat deels te verklaren is door een risicogerichte aanpak van doorlichtingen en terreincontroles.
De Mestbank werkt samen met de landbouwsector om nutriëntenverliezen te beperken. Met vanggewassen, onderzaai van gras in maïs, niet-kerende bodembewerking en gefractioneerde bemesting kunnen mooie resultaten geboekt worden. Landbouwers die geïnteresseerd zijn in goede praktijken, kunnen terecht bij de begeleidingsdienst B3W.
De VLM publiceerde in 2024 ook de documentaire 'Mestmeesters' waarin vier landbouwers vertellen over hun ervaring rond duurzaam bemesten en een gezonde bodem.
Lees nu het mestrapport 2024
Bekijk hier het 
Mestrapport 2024.
De overige mestrapporten van de Vlaamse Landmaatschappij vindt u terug op https://www.vlaanderen.be/publicaties/mestrapport .
Bovenaan op de pagina staat het laatste mestrapport . Daaronder vindt u de vorige edities terug.