Naar aanleiding van een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) kunnen eventueel planschadevergoedingen, planbatenheffing en andere compenserende vergoedingen van toepassing zijn.
Graag informeren wij planopmakende overheden over de toepassing van deze instrumenten binnen het betrokken RUP en welke actie er hierbij van hen, als initiatiefnemer, wordt verwacht.
Aanvragen voor planschadevergoeding in het kader van een ruimtelijk uitvoeringsplan
Algemene info
Wat is het instrument planschade?
Planschade is een instrument dat wordt toegekend als een perceel volgens de nieuwe stedenbouwkundige voorschriften van het RUP niet langer in aanmerking komt voor een bouw- of verkavelingsvergunning. Dit geldt onder de voorwaarde dat het perceel volgens de voorheen geldende stedenbouwkundige voorschriften van de plannen van aanleg of het RUP wel in aanmerking kwam voor zo'n vergunning. Het waardeverlies dat voortvloeit uit bovenvermelde bestemmingswijziging wordt vergoed door middel van een planschadevergoeding.
Hoe wordt de procedure opgestart?
Burgers of ondernemingen kunnen op twee manieren een aanvraag voor planschadevergoeding indienen:
- via het Loket Landinrichting;
- via een papieren aanvraagformulier, dat aangetekend wordt verstuurd naar de initiatiefnemer van het RUP of wordt afgegeven tegen ontvangstbewijs.
In het geval van een papieren aanvraag moet u als initiatiefnemer de gegevens uit het formulier invoeren in het Loket Landinrichting en de aanvraag indienen namens de aanvrager. Hiervoor kunt u gebruik maken van onze gebruikershandleiding. Het proces verloopt als volgt:
- Log in met eID, itsme of SMS en selecteer uw rol als medewerker van de betreffende planopmakende overheid.
- Vul de gegevens uit het formulier stap voor stap in.
Scan en upload de bijgevoegde bewijsstukken, inclusief het aanvraagformulier, in het loket. Het aanvraagformulier dient als volmacht en moet als dusdanig worden opgeladen in het loket.
Hoe verloopt de verdere procedure?
Binnen 30 dagen na de indiening van de aanvraag, neemt u als initiatiefnemer een beslissing over de volledigheid van het dossier.
Zodra de aanvraag volledig is, geeft u, als initiatiefnemer van het RUP, een advies aan de landcommissie of aan de voorwaarden is voldaan om in aanmerking te komen voor een planschadevergoeding. Het dossier wordt vervolgens doorgestuurd naar de landcommissie van de provincie waar het perceel ligt. De landcommissie stelt een schaderapport op waarin de voorwaarden en het bedrag voor een planschadevergoeding worden beoordeeld.
Op basis van de aanvraag en het schaderapport wordt een ontwerpbeslissing genomen door de initiatiefnemer. Aanvragers die het niet eens zijn met de ontwerpbeslissing, kunnen een bezwaarschrift indienen. Als er geen bezwaarschrift wordt ingediend, wordt de ontwerpbeslissing definitief.
VLM voert de eventuele betaling uit en vordert het bedrag nadien terug bij de initiatiefnemer, eventueel verminderd met een korting ten laste van het Lokaal Bouwshiftfonds. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar het Besluit van de Vlaamse Regering over de financiële tussenkomst in de planschadevergoeding.
Wat zijn uw taken als initiatiefnemer?
Als initiatiefnemer vervult u de volgende taken met betrekking tot de planschadevergoeding binnen het kader van het Instrumentendecreet van 26 mei 2023:
- Controle volledigheid dossier
- Uitvoeren horing, indien van toepassing
- Advies aan de landcommissie over het feit of al dan niet voldaan is aan de voorwaarden om recht te hebben op een planschadevergoeding
- Het nemen van een ontwerpbeslissing op basis van het schaderapport van de landcommissie
- De behandeling van het bezwaar
- Het nemen van een definitieve beslissing
Wat doet de landcommissie?
De landcommissies vervullen de volgende taken met betrekking tot de planschadevergoeding binnen het kader van het Instrumentendecreet van 26 mei 2023:
- Opmaak van het schaderapport
- Berekening van de vergoeding
Documenten en verdere informatie
- Het papieren aanvraagformulier voor burgers of ondernemingen vindt u hier.
- De verdere behandeling van zowel papieren als digitale aanvragen verloopt identiek via het behandelloket van het Loket Landinrichting. Toegang tot dit loket is exclusief voor initiatiefnemers, leden van de landcommissies en VLM-medewerkers. Meer details vindt u in onze handleiding over het behandelloket, terug te vinden in bovenvermelde behandelloket. In deze handleiding vindt u ook een schema van de procedure en een overzicht van de procedurestappen waarbij u als initiatiefnemer aan zet bent.
- Hoe u toegang verkrijgt tot het behandelloket verneemt u onderaan deze pagina.
- Wanneer er van u als initiatiefnemer actie wordt verwacht, wordt u hier via de eBox van op de hoogte gebracht.
- Meer informatie over planschadevergoedingen vindt u op de website van de Vlaamse Landmaatschappij.
- Sjablonen van beslissingsdocumenten zijn binnenkort terug te vinden onderaan deze pagina.
Relevante wetgeving
Aanvragen voor andere compenserende vergoedingen in het kader van een ruimtelijk uitvoeringsplan
Algemene info
Wat zijn de andere compenserende vergoedingen?
Behalve planschade zijn er nog een aantal andere compenserende vergoedingen, vermeld in het Instrumentendecreet, die van toepassing kunnen zijn bij het inwerkingtreden van een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan.
- de bestemmingswijzigingscompensatie, vermeld in boek 6, titel 2, van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid. Dit betreft een compensatie voor de kapitaalschade ten gevolge van een RUP dat een zone die onder de categorie van gebiedsaanduiding « landbouw » valt, omzet naar een zone die onder de categorie van gebiedsaanduiding « reservaat en natuur », « bos » of « overig groen » valt.
- de compensatie ingevolge beschermingsvoorschriften, vermeld in boek 6, titel 3, van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid. Dit betreft een kapitaalschade ten gevolge van een RUP houdende het opleggen van een erfdienstbaarheid tot openbaar nut, dewelke op een agrarisch gebied of op een zone die onder de categorie van gebiedsaanduiding « landbouw » valt.
- de gebruikerscompensatie, vermeld in het decreet van 27 maart 2009 houdende vaststelling van een kader voor de gebruikerscompensatie bij bestemmingswijzigingen, overdrukken en erfdienstbaarheden tot openbaar nut. Dit betreft een financiële vergoeding van schade die de gebruiker van een grond lijdt door gebruiksbeperkingen op deze grond, ten gevolge van bestemmingswijzigingen. Voorwaarde is dat het een bestemmingswijziging betreft van een zone die onder de categorie van gebiedsaanduiding « landbouw » valt, naar een zone die onder de categorie van gebiedsaanduiding « natuur », « bos » of « overig groen » valt.
Hoe wordt de procedure opgestart?
Burgers of ondernemingen kunnen op twee manieren een aanvraag voor andere compenserende vergoedingen indienen:
- via het Loket Landinrichting;
- via een papieren aanvraagformulier, dat aangetekend wordt verstuurd naar de landcommissie van de provincie waarin het betreffende perceel ligt, of wordt afgegeven tegen ontvangstbewijs.
Hoe verloopt de verdere procedure?
Binnen 30 dagen na de indiening van de aanvraag, neemt de landcommissie een beslissing over de volledigheid van het dossier.
Zodra de aanvraag volledig is, begint de landcommissie met het opstellen van een schaderapport. Hierin worden de voorwaarden en het bedrag van de vergoeding beoordeeld. Zodra een ontwerp van het schaderapport is opgesteld, geeft u als initiatiefnemer hierop uw opmerkingen.
Op basis van de aanvraag en het schaderapport wordt een ontwerpbeslissing genomen. Wie het niet eens is met de ontwerpbeslissing, kan een bezwaarschrift indienen. Als er geen bezwaarschrift wordt ingediend, wordt de ontwerpbeslissing definitief.
VLM voert de eventuele betaling uit.
Wat zijn uw taken als initiatiefnemer?
Als initiatiefnemer vervult u de volgende taken met betrekking tot de compenserende vergoedingen binnen het kader van het Instrumentendecreet van 26 mei 2023:
- Geven van opmerkingen aan de landcommissie over het ontwerp van het schaderapport
Wat doet de landcommissie?
De landcommissies vervullen de volgende taken met betrekking tot de compenserende vergoedingen binnen het kader van het Instrumentendecreet van 26 mei 2023:
- Controle volledigheid dossier
- Uitvoeren horing, indien van toepassing
- Opmaak van het schaderapport
- Berekening van de vergoeding
- Het nemen van een ontwerpbeslissing op basis van het schaderapport van de landcommissie
- De behandeling van het bezwaar
- Het nemen van een definitieve beslissing
Documenten en verdere informatie
- Het papieren aanvraagformulier voor burgers of ondernemingen vindt u binnenkort hier terug.
- De verdere behandeling van zowel papieren als digitale aanvragen verloopt identiek via het behandelloket van het Loket Landinrichting. Toegang tot dit loket is exclusief voor initiatiefnemers, leden van de landcommissies en VLM-medewerkers. Meer details vindt u in onze handleiding over het behandelloket, terug te vinden in bovenvermelde behandelloket. In deze handleiding vindt u ook een schema van de procedure en een overzicht van de procedurestappen waarbij u als initiatiefnemer aan zet bent.
- Hoe u toegang verkrijgt tot het behandelloket verneemt u onderaan deze pagina.
- Wanneer er van u als initiatiefnemer actie wordt verwacht, wordt u hier via de eBox van op de hoogte gebracht.
- Meer informatie over andere compenserende vergoedingen vindt u op de website van de Vlaamse Landmaatschappij.
- Sjablonen van beslissingsdocumenten zijn binnenkort terug te vinden onderaan deze pagina.
Relevante wetgeving
Planbatenheffing in het kader van een ruimtelijk uitvoeringsplan
Algemene info
Wat is het instrument planbatenheffing?
De planbatenheffing is een belasting op de meerwaarde die een perceel krijgt door een wijziging van de bestemmingscategorie als gevolg van een ruimtelijk uitvoeringsplan. De wijzigingen die aanleiding kunnen geven tot een planbatenheffing zijn vastgelegd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO). Het gaat meestal over niet-bebouwbare gronden die worden herbestemd tot woongebied, gebied voor bedrijvigheid of recreatiezone. Ook bestemmingswijzigingen van bos, natuur en overig groen naar landbouw kunnen aanleiding geven tot een planbatenheffing. Figuur 1 toont welke bestemmingswijzigingen aanleiding kunnen geven tot een planbatenheffing, conform artikel 2.6.4 van de VCRO.
Figuur 1: Bestemmingswijzigingen die aanleiding kunnen geven tot een planbatenheffing (Bron Departement omgeving)
Hoe wordt de procedure opgestart?
Er wordt u, als initiatiefnemer van het RUP, gevraagd om de nodige informatie door te geven aan de landcommissie. Dit doet u aan de hand van een invulformulier dat aangetekend wordt verstuurd naar de landcommissie van de provincie waarin het betreffende perceel ligt, of wordt afgegeven tegen ontvangstbewijs. Uiterlijk 30 dagen na de definitieve vaststelling van het ruimtelijk uitvoeringsplan moet de landcommissie beschikken over de nodige gegevens.
Hoe verloopt de verdere procedure?
Op basis van deze meerwaarde, zoals opgenomen in het definitieve meerwaarderapport, wordt vervolgens door de Vlaamse Belastingdienst de planbatenheffing bepaald.
Voor de berekening van de planbatenheffing wordt het bedrag van de meerwaarde van een perceel verdeeld in twee schijven:
- eerste schijf: meerwaarde lager dan of gelijk aan 250.000 euro, belast tegen 25 procent;
- tweede schijf: meerwaarde hoger dan 250.000 euro, belast tegen 50 procent.
De inkomsten die voortkomen uit een gewestelijke bestemmingswijzigingen worden gestort in het BRV-fonds. De inkomsten die voortkomen uit een provinciale of gemeentelijke bestemmingswijziging worden doorgestort naar respectievelijk de betrokken provincie of gemeente.
Merk op dat de procedure voor het opstellen van het meerwaarderapport en de planbatenheffing volledig buiten het Loket Landinrichting valt.
Wat zijn uw taken als initiatiefnemer?
Als initiatiefnemer van het RUP vervult u de volgende taken met betrekking tot het meerwaarderapport:
- Bezorgen van de nodige gegevens zodat de landcommissie het meerwaarde rapport kan opstellen
- Het geven van technische opmerkingen op het ontwerp meerwaarderapport
Wat doet de landcommissie?
De landcommissie maakt het meerwaarderapport op. Het meerwaarderapport bevat, per perceel, de vermoede meerwaarde en de wijze waarop deze is berekend. Vooraleer het meerwaarderapport definitief vast te stellen, bezorgt de landcommissie u een ontwerp waarop u als initiatiefnemer van het RUP, technische opmerkingen kan maken.
Documenten en verdere informatie
- Het
invulformulier om de gegevens aan de landcommissie te bezorgen - De juridische bepalingen over het proces rond de opmaak van het meerwaarderapport kan u terugvinden in het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende sommige aspecten van de planbatenheffing van 29 mei 2009 (gewijzigd op 15 april 2024).
Relevante wetgeving
Hoe voeg ik een medewerker
toe aan mijn organisatie zodat die toegang heeft tot het behandelloket loket
landinrichting?
Het aanmelden van medewerkers van een organisatie in het Loket Landinrichting gebeurt via het Gebruikersbeheer van de Vlaamse overheid. Vooraleer u aan de slag kunt in het Gebruikersbeheer moet u een en ander in orde brengen (zie onderstaande punten).
Reeds bekend met het Gebruikersbeheer van de Vlaamse Overheid
Om toegang te krijgen als gebruiker in het Loket Landinrichting moet u het toegangsrecht 'Loket Landinrichting' met context 'Aanvrager' hebben voor de organisatie waarvoor u aanvragen wil indienen. Dit recht kan toegekend worden door de 'hoofd lokale beheerder' van uw organisatie. Het 'hoofd lokale beheerder' is de wettelijke vertegenwoordiger van uw organisatie, en tevens de centrale verantwoordelijke voor e-government binnen uw organisatie die toegangsrechten kan toekennen aan collega's. Hij/zij kan deze bevoegdheid ook delegeren naar anderen.
Ik ken mijn 'hoofd lokale beheerder'
Vraag hem of haar om u het toegangsrecht 'Loket Landinrichting' met context 'Aanvrager' toe te kennen. Dit kan de beheerder doen door volgende stappen te ondernemen:
- Log in op het Gebruikersbeheer van de Vlaamse overheid en klik vervolgens op 'Snel recht toekennen'. Meer info over dit snelrecht vindt u in de handleiding van het Gebruikersbeheer van de Vlaamse overheid.
- Voeg eventueel eerst een nieuwe persoon toe via 'Persoon toevoegen', aan de hand van het rijksregisternummer van de collega en wat basisinformatie, zoals een e-mailadres.
- Selecteer tot slot het toegangsrecht 'Loket Landinrichting' met context 'Aanvrager' voor de persoon die zich zal bezig houden met het aanvragen en opvolgen van de vergoedingsaanvragen.
Na het toekennen van deze rol door de beheerder, kan u inloggen in het Loket Landinrichting.
Ik ken mijn 'hoofd lokale beheerder' niet
Initieel is de 'hoofd lokale beheerder' de wettelijk vertegenwoordiger van uw organisatie (de eigenaar). Mogelijk is dit recht ook gedelegeerd binnen uw organisatie. U kan ook bellen naar het nummer 1700, het gratis informatienummer van de Vlaamse overheid. Vermeld voor welke organisatie u werkt, dan zoeken zij voor u uit wie uw 'hoofd lokale beheerder' is aan de hand van uw btw-nummer.
Contacteer hierna deze persoon en overloop met deze persoon de stappen zoals hierboven aangegeven bij 'Ik ken mijn hoofd lokale beheerder'.
Nog niet bekend met het Gebruikersbeheer van de Vlaamse Overheid
Een lokale beheerder moet zich voorafgaand registreren. Informatie en handleidingen hierover vindt u op de website van het Agentschap Digitaal Vlaanderen.
Documentatie
Binnenkort kan u hier een handleiding voor het behandelloket en een aantal sjablonen terugvinden. Het paswoord voor deze bestanden zal terug te vinden zijn op het behandelloket van het Loket Landinrichting.
Meer info
Voor verdere vragen kunt u ons altijd bereiken via loketlandinrichting@vlm.be.