Romboutswervepolder

​

Situering​

De Romboutswervepolder is een historische polder van bijna 700 ha. Ze bevindt zich in het noordwesten van de Provincie West-Vlaanderen op het grondgebied van de steden Brugge en Damme, in het ambtsgebied van de Oostkustpolder. Ingesloten tussen de dijken van de Damse Vaart, het Schipdonkkanaal en de Koolkerksesteenweg (N374), herbergt ze het Fort van Beieren en de historische stadskern van Damme. De polder bevat belangrijke groengebieden van de Provincie West-Vlaanderen en Natuurpunt, in een nauwe verwevenheid met gronden in landbouwgebruik. Het volledige projectgebied is door de Vlaamse overheid aangeduid als een Europese Speciale beschermingszone (SBZ-V) in uitvoering van de Europese Vogelrichtlijn.

De centrale waterloop in het gebied is de Romboutswerve, een onbevaarbare waterloop van 2de categorie die zijn oorsprong vindt op de flanken van de Brugse zandrug. Ze voert overtollig water af uit de stadsrand en daalt gezwind af naar de veenachtige poelgronden ten noordoosten. In het midden van het gebied snijdt ze door een zandige kreekrug en vloeit vervolgens in het noorden af naar het Leopoldkanaal, via een sifon onder het Schipdonkkanaal. De Romboutswerve kan op haar weg bijkomend gevoed worden vanuit de Damse Vaart door middel van drie inlaatpunten.​

Bron: Provincie West-Vlaanderen, copyright Vilda Photo, Misjel Decleer

Beschrijving​​​​

Klimaatverandering stelt Vlaanderen voor grote uitdagingen en vraagt om optimalisatie en innovatie van het waterbeheer. Klimaatverandering treft ook het poldergebied, waar onder meer de stijgende zeespiegel en het risico op verzilting het waterbeheer voor heel specifieke uitdagingen stelt. Het vlakke landschap, de historische aanwezigheid van een fijnmazig grachtennetwerk en de karakteristieke bodemgesteldheid vragen om aangepaste technologie en bieden tegelijkertijd unieke mogelijkheden voor klimaatadaptatie.
De Romboutswervepolder, die jaarrond bevloeid kan worden vanuit de hogergelegen Damse Vaart, is op vandaag nog relatief gevrijwaard gebleven van de gevolgen van klimaatverandering. Toch is de invloed van de voorbije droge jaren ook hier voelbaar. De afhankelijkheid van zonevreemd water is namelijk sterk toegenomen, maar die broodnodige inlaat moet soms afgesneden worden door de aanwezigheid van blauwalgen. In zulke gevallen treedt verdroging zeer snel op en zakken de waterloop- en grondwaterstanden drastisch. Bovendien zal die toevoer niet langer gegarandeerd zijn in de toekomst. Continue bevloeiing is echter hoogstnoodzakelijk om verzilting tegen te gaan, want in de bodem zit nog zout grondwater, fossiel zeewater.
Daarnaast moet het water in perioden van intense regenval versneld afgevoerd worden om de hogergelegen verstedelijkte gebieden van wateroverlast te vrijwaren, waardoor er momenteel weinig mogelijkheden zijn voor waterretentie en weilanden zelfs 's winters amper onder water komen. In de lente komen nog amper plas-dras situaties voor, wat echter cruciaal is voor weidevogels. De populaties van kievit, grutto en veldleeuwerik zijn bijgevolg drastisch gedaald.
Om de effecten van droogte tegen te gaan, werd het peilbeheer van de Romboutswerve reeds aangepast door het streefpeil van de waterloop in zowel zomer als winter te verhogen. Er is echter méér nodig om tot een duurzaam waterbeheer te komen, dat optimaal afgestemd is op zowel natuur- als landbouwgebruik en waarbij tegelijkertijd het overstromingsrisico in de stroomopwaarts gelegen (verstedelijkte) gebieden geminimaliseerd wordt.
Dit project beoogt daarom een integrale optimalisatie van het waterbeheer in de Romboutswervepolder met aandacht voor divers landgebruik, droogte- en overstromingsrisico’s, waterkwaliteit, biodiversiteit, cultuur-historisch landschap en waterbeleving. We nemen in totaal 5 doelstellingen op, waarvan de laatste twee transversale doelen zijn:

1.     Realiseren van een klimaatrobuust en optimaal functionerend watersysteem i.f.v. het agrarische landgebruik, instandhouding van de biodiversiteit en waterbeleving
2.     Bevorderen van een goede waterkwaliteit als voorwaarde voor internationale topnatuur en als indicator voor een duurzame landbouwbedrijfsvoering
3.     Meerwaarde bevorderen door slimmer beheren en exploiteren op een klimaatrobuuste en biodiverse manier
4.     Kennis rond een klimaatrobuust poldergebied opbouwen en uitwisselen
5.     Organiseren van de samenwerking van partners en van een interactieve projectaanpak met diverse stakeholders

Centraal staan een gedifferentieerd peilbeheer en innovatieve waterretentie- en infiltratie-initiatieven onderscheiden in opzet, technologie en doelpubliek. We testen ook nieuwe duurzame verdienmodellen voor landbouwers uit gericht op innovatieve verwerking of specifieke vermarkting.

Bron: Provincie West-Vlaanderen, GIS West​​