Het ruilverkavelingsplan
De ruilverkaveling heeft een oppervlakte van 861 ha. Dit is de oppervlakte van alle percelen die betrokken zijn bij het project en het openbaar domein dat binnen de blokgrens ligt.
Goedgekeurd Ruilverkavelingsplan en bijhorend rapport
Het gebied rondom de dorpskern van Molenbeersel is een belangrijk en vrij homogeen landbouwgebied. De verdere ontwikkeling van de landbouw wordt hier echter gehinderd door de slechte perceelstructuur (veel kleine en slecht gevormde percelen). De ruilverkaveling heeft dan ook als hoofddoel deze perceelstructuren te verbeteren. Dit gebeurt door kleine, versnipperde percelen samen te voegen tot grotere aaneengesloten kavels met een meer regelmatige vorm. De nieuwe percelen worden ook gegroepeerd waar het voor de landbouwer in kwestie het meest geschikt is. Dit zorgt voor een grote tijdwinst (minder en kortere verplaatsingen), minder verliezen op akkerranden of langs hoeken en kanten en een betere dosering van mest- en sproeistoffen.
Natuurlijk willen we ook andere doelen bereiken, zoals de aanwezige waarden op het vlak van recreatie, landschap, natuur, water, ... versterken. Binnen de ruilverkaveling willen we zoveel mogelijk wensen van al die sectoren op elkaar afstemmen.
De omgeving van de Keijersmolen wordt ontwikkeld in functie van de inwoners van Molenbeersel.
De eigenlijke landschappelijke kwaliteit dankt het landschap vooral aan het voorkomen van oude eikenrijen en houtkanten, voornamelijk in het westelijk deel van het gebied. Het wensbeeld is een herverkaveld gebied met grotere en rationele landbouwkavels die grootmazig omsloten worden door stevige bomenrijen of boomgroepen, opgebouwd vanuit de bestaande begroeiing. Absolute prioriteit voor de landschapselementen binnen de ruilverkaveling ligt in het noordwestelijk gebied.
Het ruilverkavelingsgebied is een erg intensief landbouwgebied met relatief weinig waardevolle vegetaties. Die vegetaties zijn bovendien sterk verspreid gelegen, wat hun bescherming extra bemoeilijkt. Daarnaast zijn ook een aantal wegbermen en een beperkt aantal geïsoleerde percelen floristisch interessant. Het ruilverkavelingsplan tracht de waarde van al die gebieden te behouden en te versterken door buffering van een aantal waardevolle wegbermen, door het behoud van een aantal vaste kavels en door de ontwikkeling van natuurgebieden (o.a. het Brandven, Boerenbos) en in de randzone van het Stramprooierbroek.
Rond Molenbeersel ligt een kerngebied van de bedreigde geelgors. Mogelijk komt ook de Grauwe Klauwier in de toekomst in dit gebied terecht. Voor deze houtkantsoorten worden in het westelijk deel van de ruilverkaveling het behoud, het herstel en de aanleg van houtkanten, wildakkers en soortenrijke graslanden voorzien.
Tot slot voorziet het ruilverkavelingsplan Molenbeersel in de buffering van de Lossing, onder meer door zoveel mogelijk kleine, versnipperd gelegen naaldhoutbossen in het landbouwgebied te kappen en die waar mogelijk te compenseren in de beekvallei. Dit is zowel landbouwkundig als ecologisch een aanzienlijke win-winsituatie. Deze buffering wordt doorgetrokken tot aan het Stramprooierbroek.
Goedgekeurd Kavelplan
De grenzen van de ruilverkaveling zijn in detail en op terrein bestudeerd. Het kavelplan bevat alle percelen die momenteel meegenomen zijn in de ruilverkaveling. Het betreft 861 ha.
Er werd bij deze afbakening steeds een afweging gemaakt tussen de mogelijke verbetering die de ruilverkaveling kan brengen en de administratieve last voor de eigenaars, gebruikers en de ruilverkaveling. Woongebied en industriegebied worden over het algemeen uitgesloten. Landbouwzetels waar geen wijzigingen nodig zijn aan de kadastrale grenzen worden uitgesloten, anderzijds worden woningen waar de kadastrale grenzen niet overeenkomen met de feitelijke grenzen op terrein soms wel meegenomen. Deze zaken kunnen via de ruilverkaveling opgelost worden.
De ruilverkavelingswet maakt het ook mogelijk om het openbaar domein aan te passen. Zo kunnen nieuwe wegen aangelegd of waterlopen verbreed worden. Voor bijkomend openbaar domein aan wegen en waterlopen kan oppervlakte van het ruilverkavelingsblok worden afgenomen zonder hiervoor te moeten onteigenen. Alle eigenaars leveren hiervoor een klein stukje in ten voordele van het algemeen belang.
Irrigatie
Er is veel onderzoek verricht naar de mogelijkheden van een irrigatienetwerk in Molenbeersel. Hierover zijn ook gesprekken gevoerd met de landbouwers. De coördinatiecommissie adviseert geen irrigatienetwerk aan te leggen via de ruilverkaveling. De kosten zijn te hoog en op lange termijn is het netwerk niet rendabel. En er is geen uitgesproken draagvlak bij de landbouwers. De verbetering van de perceelstructuur zal ook zonder irrigatienetwerk kansen scheppen voor een duurzame landbouwtoekomst en ook voor meer intensievere teelten zoals groenten.