Situering
Het projectgebied Wellemeersen (316 ha) is op te delen in 3 deelgebieden:
- Wellemeersen: linkeroever van de Dender (in Denderleeuw)
- Kapellemeersen: rechteroever van de Dender (Aalst en Affligem (deelgemeente Teralfene))
- Oude Dendermeersen: rechteroever van de Dender (Denderleeuw en Liedekerke)
Het projectgebied ligt grotendeels binnen de groene gewestplanbestemmingen, het randstedelijk groengebied.
De Wellemeersen liggen bovendien ook in een SBZ- en VEN-gebied. Wat betekent dit?
- SBZ - Speciale beschermingszone:
een belangrijk natuurgebied voor de Europese biodiversiteit. We geven hier extra kansen aan het leefgebied van specifieke planten en dieren. - VEN - Het Vlaams Ecologisch Netwerk:
een selectie van de waardevolste en gevoeligste natuurgebieden in Vlaanderen. De Vlaamse overheid richt zich hier op behoud, herstel en ontwikkeling van natuur.
Beschrijving
In een natuurinrichtingsproject staan herstel en
ontwikkeling van natuur centraal. Dit is ook het geval in het project
Wellemeersen. Het gebied is rijk aan waardevolle
natuur, maar kende de laatste jaren een achteruitgang, o.a. door een veranderende hydrologie. De provinciale Rijt,
die ook huishoudelijk afvalwater bevat, stroomt periodiek de Wellemeersen in
waardoor het gebied steeds natter en moeilijker te beheren wordt. Hierdoor vermindert
de kwaliteit van kwetsbaar leefgebied voor planten en dieren.
De uitdaging bestaat er in om de waterhuishouding in het gebied te verbeteren. Door het oppervlaktewater af te voeren, kan grondwater terug opborrelen. Door een beheer op maat krijgen specifieke planten zoals dotterbloem, waterviolier of gele lis weer extra kansen.
Naast de bijsturing van de waterhuishouding voorzien we ook een uitbreiding van geschikt leefgebied voor moerasvogels. We willen een aaneengesloten moeraslandschap ontwikkelen met plassen, moeraszones, bloemrijke graslanden en vochtige ruigtes.
Met enkele gericht maatregelen zorgen we ervoor dat een duurzaam beheer in het gebied kan worden gevoerd.
Waar mogelijk willen we, samen met de andere partners, de recreatie beter organiseren door het recreatief aanbod te verbeteren en het gebied toegankelijker te maken: paden verbeteren, recreatieve infrastructuur vernieuwen, infoborden plaatsten en enkele onthaalpunten inrichten.
Deze maatregelen zullen in een tweede uitvoeringsdossier worden uitgevoerd, na de grond- en waterhuishoudingswerken die zullen starten in de zomer van 2025.
Maatregelen Uitvoeringsdossier I – Grond- en waterhuishoudingswerken
De verschillende maatregelen staan puntsgewijs aangeduid op onderstaande kaart en worden in de tekst kort toegelicht
>> klik op volgende link wanneer je wil 
inzoomen op de kaart
Bron: Digitale versie van de Orthofoto's, middenschalig, kleur (Digitaal Vlaanderen, 2021)
Toelichting maatregelen
AANLEGGEN BEHEERINFRASTRUCTUUR (groene stippen)
Het water van de provinciale Rijt is van slechte kwaliteit. Soms treedt deze beek uit haar oevers en komt het vervuild water in de Wellemeersen terecht. De waterloop moet daarom regelmatig worden geruimd zodat het water vlot kan wegstromen. Een beheerweg naast de beek is hiervoor noodzakelijk zodat een kraan gemakkelijk bij de beek kan en een vrachtwagen het slib kan afvoeren. Door de beheerweg lokaal iets hoger aan te leggen is er ook minder kans dat er vervuild water in de Wellemeersen terechtkomt.
HERINRICHTEN SLOTENNETWERK (gele stippen)
Oevers van grachten en waterlopen maken we breder en geven we een zachte helling. Daarmee willen we extra lichtinval creëren, zodat er meer verschillende soorten planten kunnen groeien. Deze maatregel zal de gracht of waterloop bovendien landschappelijk accentueren en de structuur van de waterloop ook interessanter maken voor vele ongewervelden, insecten en vissen. De afgraving zal gebeuren over een wisselende breedte waarbij een zeer geleidelijk gradiëntrijk profiel wordt gecreëerd. Op die manier ontstaat een afwisselend moerasmilieu van natte tot drogere zones.
De dikke sliblaag in de sloten verstoort het natuurlijk watersysteem en verhindert de ontwikkeling van plant- en diersoorten die in en rond het water leven. Door deze sliblaag te verwijderen en nieuwe slibvorming te voorkomen, is een beter waterpeil mogelijk en verbetert de kwaliteit van het water en de onderwaterbodem. Op die manier kan zich een stabiel ecosysteem ontwikkelen. De ruiming gebeurt in de provinciale Rijt en in verschillende sloten en grachten in de Wellemeersen.
HERINRICHTEN POEL (donkerblauwe stippen)
We leggen nieuwe poelen aan en verwijderen de dikke sliblaag uit bestaande poelen. Op deze manier willen we het leefgebied en de voortplantingsplaats van amfibieën herstellen en ook andere fauna en flora meer kansen geven.
REGELEN WATERPEILEN (rode stippen)
Door het plaatsen van regelbare stuwen stellen we een meer flexibel peilregime in. De hoogte van het water is op elk moment aanpasbaar. Op deze manier houden we de ingerichte terreinen in het voorjaar voldoende vochtig, maar kan het regenwater nog steeds wegvloeien. Het is belangrijk dat het grondwater (kwelwater) niet meer onderdrukt wordt door het regenwater, maar terug kan opborrelen uit de grond.
INRICHTING OEVERZONE WATERPLAS (witte stip)
De grond afkomstig van de afgegraven zones wordt niet afgevoerd, maar (her)gebruikt voor de herinrichting van een deel van de oever van een grote plas in het gebied. Deze oever kan daarna evolueren naar een groot waterrietland waar tal van vogels kunnen leven. Een win-winsituatie!
INRICHTEN MOERASZONE (lichtblauwe stippen)
De ontwikkeling van enkele grote moeraskernen moet een geschikt leefgebied vormen voor moeras- en watervogels. Plaatselijk graven we hiervoor de bovenste grondlaag af. Hierdoor komt het grondwater gedurende een lange periode van het jaar vlak onder, boven of tot aan het maaiveld. Deze natte percelen stellen watervogels in staat voedsel te vinden. Aan de rand van de afgraving ontwikkelt zich moeras of soortenrijk grasland waar de vogels voedsel en beschutting kunnen zoeken, komen slapen, kunnen broeden en kuikens laten opgroeien. Door de uitbreiding van moerasgebied en het extra ophouden van water wordt het gebied nog belangrijker voor overwinteraars en trekvogels.
Stand van zaken - planning
Op 5 december 2020 keurde de bevoegde minister het
besluit goed rond de maatregelen en modaliteiten. Hierin worden de budgetten
vastgelegd om de voorgestelde natuurinrichtingsmaatregelen te kunnen uitvoeren.
Ondertussen is een omgevingsvergunning verkregen voor de uitvoering van het
eerste uitvoeringsdossier ‘Grond- en waterhuishoudingswerken’. Start van deze
werken is voorzien vanaf augustus 2025 en zal enkele maanden in beslag nemen,
afhankelijk van de terreinomstandigheden.
De focus van deze werken ligt op de uitvoering van natuur-technische
grondwerken. Door wijzigingen in het
reliëf aan te brengen (uit- en
afgraven, verondiepen, herstellen van poelen en ruimen van grachten) willen we
de natuurwaarden in het gebied terug verbeteren.
Om de werken uit te voeren en
het latere beheer mogelijk te maken, zullen er enkele oversteekplaatsen en
beheerwegen worden aangelegd. Overbodige infrastructuur wordt afgebroken.
Momenteel worden de technische plannen opgemaakt en bereiden we de nodige
vergunningen voor in functie van de uitvoering van het tweede dossier
‘Recreatieve inrichting’. De start van de werken voor dit dossier is nog niet
bepaald.
Samenwerking
De realisatie van dit project gebeurt in overleg en in samenwerking met heel wat partners:
- het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
- de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
- het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)
- de NMBS
- de Vlaamse Waterweg
- de stad Aalst
- de gemeente Affligem
- de gemeente Denderleeuw
- de gemeente Liedekerke,
- de provincie Oost-Vlaanderen,
- de provincie Vlaams-Brabant,
- Natuurpunt,
- eigenaars en gebruikers.
Maatregelen op uw perceel?
Misschien kan de natuur ook op uw gronden een duwtje in de rug krijgen?
Uitvoering van maatregelen kunnen via het natuurinrichtingsproject tot 100% door de Vlaamse overheid betaald worden op voorwaarde dat deze maatregelen na inrichting in stand worden gehouden.
Hieronder enkele voorbeelden:
- aanleggen of onderhouden poelen
- bestrijden van exoten: bijv. verwijderen van Japanse duizendknoop
- bosomvorming
- werken aan waterhuishouding: bijv. ruimen van grachten, herprofileren oever …
- herstellen of inrichten van wandelpaden
Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Wanneer u overweegt om deze of andere maatregelen uit te voeren, is het zeer nuttig om vrijblijvend contact met ons op te nemen.
Perceel verkopen?
Als u eigenaar bent van een perceel dat u wenst te verkopen, kunt u altijd vrijblijvend contact met ons opnemen, telefonisch via 09 244 85 93 of via mail naar het projectteam
Meer informatie
Voor het natuurinrichtingsproject Wellemeersen werd
een projectrapport opgemaakt met een overzicht van
maatregelen om de natuur te herstellen, te beschermen of te ontwikkelen. Het
projectrapport lag in openbaar onderzoek van 25 juni t.e.m. 25
juli 2019.
Voor meer informatie over het project kan u terecht bij het projectteam.
Laatste aanpassing: april 2025