Klimaatverandering en verzilting milderen
Het landinrichtingsplan "Nieuwe Watergang" zorgt voor een verbinding tussen de Isabellavaart en het nieuwe pompgemaal aan het Zwin. De aanleg van een uitlaatpunt richting zee voor de Oostkustpolder wapent ons tegen de gevolgen van klimaatverandering. Het zal dit concreet doen door bij hoge neerslag te zorgen voor betere ontwatering. Tegelijkertijd zorgt deze maatregel er ook voor dat het systeem om de verzilting van de Zwinomgeving tegen te gaan, optimaal kan functioneren. De uitbreiding van het Zwin en historische opwaardering zijn ook belangrijke doelstellingen binnen dit landinrichtingsproject.
Het landinrichtingsplan "Nieuwe Watergang" is het eerste landinrichtingsplan binnen het landinrichtingsproject Zwinpolders. Dit plan heeft als belangrijkste doelstelling het realiseren van bepalingen uit het Raamakkoord Zwin via het instrument landinrichting. De minister heeft het landinrichtingsplan goedgekeurd op 12 december 2017.
Het projectgebied van de Nieuwe Watergang (1882 ha) is poldergebied van de Oostkustpolder dat aan het Zwin grenst.
Stand van zaken
De minister heeft het landinrichtingsplan goedgekeurd op 12 december 2017.
De werken voor de slibruiming op de Paulusvaart zijn uitgevoerd door de Oostkustpolder en opgeleverd in september 2019.
De dijkdoorbraak van de oude Zwindijk gebeurde op 4 februari 2019. Daardoor is de ontpoldering van de Willem Leopoldpolder definitief en is de uitbreiding van het Zwin een feit. Op dat moment waren dus ook de in het raamakkoord voorziene maatregelen om verzilting tegen te gaan operationeel.
De aanleg van de pompboezem is klaar.
De werken voor de verbreding van de Isabellavaart in het Hazegrasfort zijn uitgevoerd.
.jpg)
.JPG)
Meer info over de geplande werken
Aanpassing van de Isabellavaart tussen het Hazegrasfort en de Retranchementstraat
De herinrichtingsmogelijkheden ter hoogte van het Hazegrasfort worden sterk bepaald door de beschermde status van het Hazegrasfort. Als randvoorwaarde voor de herinrichting is gesteld dat het huidige beeld van de waterbouwkundige (Hazegrassluis en Burkeldijk) en overige constructies in het fort behouden moeten blijven. Ook moet een logische beeldrelatie bestaan tussen de heringerichte waterloop in het fort (tussen de duikers) en de duikers zelf.
Vanwege de ecologische en landschappelijke randvoorwaarden en de verwervingsmogelijkheden zal de verbreding van de Nieuwe Watergang enkel langs de linkeroever (dit is de noordwestkant) gebeuren. Op die manier blijven de oevers langs de rechteroever en de aansluitingen met de bestaande natte, zilte zones in het zuiden gevrijwaard en blijft ook de bestaande landbouwweg in de landbouwzone tegen de Retranchementstraat behouden.
Aanleggen pompboezem Nieuw Watergang
.jpg)
Tussen de Retranchementstraat en de internationale dijk wordt een pompboezem aangelegd met een wateroppervlakte van ongeveer 26.000 m². Deze pompboezem moet er voor zorgen dat de nieuwe pompen t.h.v. Zwin optimaal kunnen functioneren. Zonder pompboezem zou er een te sterke schommeling van het waterpeil in de Isabellavaart zijn en moeten de pompen te vaak aan- en afslaan.
De zone voor de pompboezem heeft een oppervlakte van 5,5 ha. Hiervan wordt ca. 2,6 ha ingericht als pompboezem (verdeeld over ca. 2,2 ha open water en 0,4 ha rietoever). Ongeveer 2,7 ha kan worden ingezet in het kader van de Europese natuurdoelen. Omwille van de relatief zoete toestand van het ondiepe grondwater in deze omgeving en de verwachte verzoeting van het oppervlakte-water als gevolg van de antiverziltingsmaatregelen rond het Zwin, wordt hierbij gekozen voor de realisatie van niet-zilte habitats.
Slibruiming Paulusvaart
Tussen de bebouwde kom en de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) van Knokke bevindt zich in de Paulusvaart met ca. 850 m³ vervuild slib over een lengte van ca. 1.400 m. In functie van de verbetering van het rioleringsstelsel van Knokke en van de werking van de RWZI, zal op korte termijn opnieuw meer regenwater door de Paulusvaart stromen. Hiervoor moeten echter eerst een aantal restlozingen verdwijnen en moet bovendien het vervuilde deel van de Paulusvaart gesaneerd zijn, omdat anders vervuild slib zich verder in polder zou kunnen verspreiden.
De saneringsruiming wordt uitgevoerd door de Oostkustpolder. Voordat deze saneringsruiming uitgevoerd wordt, zullen de resterende particuliere afvalwaterlozingen op de Paulusvaart worden afgekoppeld.
Beoogd resultaat
Na uitvoering van alle werken, kunnen in principe volgende resultaten worden verwacht:
De antiverziltingsmaatregelen zijn operationeel en de ontpoldering van de Willem-Leopoldpolder kan effectief worden gerealiseerd: de huidige internationale Zeedijk kan worden doorbroken en het nieuwe uitgebreide Zwin is dan een feit.
Door de antiverziltingsmaatregelen wordt er permanent een, weliswaar beperkte hoeveelheid, zoet water richting Zwin gestuurd. Dit heeft ook tot gevolg dat niet alleen de risico's op bijkomende verzilting van het oppervlaktewater verkleind worden, maar dat ook de huidige al aanwezige verzilting gemilderd wordt. Er kan dus een algemene verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit, voor wat betreft verzilting, worden verwacht.
Het noodpompgemaal op de Isabellavaart richting Zwin zorgt er voor dat de Oostkustpolder een bijkomend ontwateringspunt richting zee heeft. De huidige ontwatering gebeurt nu uitsluitend via het Leopoldkanaal in Zeebrugge. Dit bijkomend ontwateringspunt, weliswaar enkel operationeel bij hoge neerslagdebieten, moet er voor zorgen dat we beter gewapend zijn tegen de gevolgen van de klimaatverandering (hogere neerslaghoeveelheden en intensere buien, met overstromingen tot gevolg). Dit heeft tot gevolg dat het peilbeheer in de Oostkustpolder efficiënter georganiseerd wordt. Dit heeft niet alleen voordelen voor landbouw– en natuurdoelstellingen in de Oostkustpolder, maar zorgt er ook voor dat het rioleringssysteem in Knokke-Heist beter kan werken, met ook in de bebouwde kern van Knokke-Heist minder risico's op wateroverlast.
De natuurontwikkeling t.h.v. de pompboezem zorgt er voor dat een deel van de natuurdoelstellingen voor de regio gerealiseerd kunnen worden.
Het historisch belangrijke Hazegrasfort zal in de toekomst opnieuw duidelijker zijn historische rol in het waterbeheer kunnen spelen en een aantal erfgoedelementen in het fort zullen grondig gerestaureerd zijn (de waterloop en beide duikers).
Door de slibruiming op de Paulusvaart, het geplande afkoppelingsbeleid van de gemeente Knokke-Heist en het beter functioneren van het rioleringssysteem in Knokke-Heist, zal de oppervlaktewaterkwaliteit in het gebied verbeteren.
Voorgeschiedenis
Op 21 december 2005 is een verdrag gesloten tussen Vlaanderen en Nederland over de uitvoering van de ontwikkelingsschets 2010 voor het Schelde-estuarium. Dit verdrag legt de afspraken tussen Vlaanderen en Nederland vast voor de duurzame instandhouding van het Schelde-estuarium. Voor de verdieping van de Westerschelde in functie van het garanderen van de toegankelijkheid van de Zeehaven van Antwerpen zijn een aantal natuurherstellende maatregelen nodig. Zo moeten bijvoorbeeld een aantal polders in Vlaanderen en Nederland worden ontpolderd. De ontpoldering van de Willem-Leopoldpolder, op het grondgebied van de gemeente Knokke-Heist in Vlaanderen en de stad Sluis in Nederland, is onderdeel van het verdrag.
De ontpoldering van een deel van de Willem Leopoldpolder houdt in dat er risico's zijn voor een verdere en versnelde verzilting van de omliggende polder. Om de risico's op bijkomende verzilting tegen te gaan, moet het waterbeheer in de Oostkustpolder deels worden aangepast.
In opdracht van de gouverneur van de provincie West-Vlaanderen heeft de VLM een raamakkoord gesloten met een aantal organisaties over het waterbeheer in een deel van de Oostkustpolder voor het duurzaam behoud en de uitbreiding van het Zwin als natuurlijk intergetijdengebied. In dit akkoord zijn afspraken vastgelegd over financiering en de verantwoordelijkheden van de verschillende partners.
In het raamakkoord wordt onder andere ook afgesproken dat de uitvoering van het raamakkoord gecoördineerd wordt via de instelling van een landinrichtingsproject. De Vlaamse Regering heeft op 15 april het landinrichtingsproject Zwinpolders goedgekeurd en ingesteld.
Partners
- het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
- de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
- de Oostkustpolder
- de gemeente Knokke-Heist
Bijkomende informatie
Laatste update: februari 2023