Stand van zaken
Het natuurinrichtingsproject is afgerond.
Situering
Natuurinrichtingsproject van 211 ha in Gent, op het grondgebied van de deelgemeente Mariakerke, tussen de Drongensesteenweg, de R4, de Rooigemlaan en de Brugsesteenweg.
Onderdeel van het landinrichtingsproject Leie - Schelde.
Beschrijving
De Bourgoyen-Ossemeersen is een Vlaams 'wetland' aan de rand van de stad Gent, representatief voor de alluviale Leievallei. Het gebied vormt één van de belangrijkste overwinteringsplaatsen voor watervogels in Vlaanderen. Het gebied kent een hoge plantensoortenrijkdom met kenmerkende zeldzame soorten van vochtige graslanden, bermen en sloten. Ook door het extensieve landbouwbeheer zijn de kansen voor natuur gunstig.
Als onderdeel van het Landinrichtingsproject Leie - Schelde werd het als eerste 'natuurinrichtingsproject met verkorte procedure' in Oost-Vlaanderen ingesteld. Het project had als belangrijkste doelstelling het behoud, herstel en ontwikkeling van de landschappelijke structuur met bijzondere aandacht voor recreatie en buffering ten opzichte van de R4.
Er werd gestreefd naar een kwalitatief landschap, met aandacht voor het behoud en herstel van de verschillende landschapseenheden, het behoud van het open meersenkarakter, het behoud van het cultuurhistorische ontginningspatroon, het verwijderen van recente, 'gebiedsvreemde' aanplantingen, buffering en het behoud en beheer van houtachtige elementen.
De werken werden opgesplitst in verschillende delen. Tijdens het eerste deel, de ruimingswerken, kreeg de Loopgracht over een afstand van bijna twee kilometer opnieuw haar oorspronkelijke diepte. Hierdoor krijgen tal van waterplanten en -dieren alle kansen voor een stabiele ontwikkeling. 17.000 m³ vervuild slib werd afgevoerd en verwerkt tot bouwstof.
Het tweede deel omvatte de grote grondwerken en de waterbouwkundige constructies. Door het afgraven van 'de Schapenweide' vergrootte de oppervlakte aaneengesloten natte gronden, die van oudsher het gebied kenmerkten. Bovendien komt er zo ook opnieuw meer variatie in het landschap, wat dan weer nieuwe kansen biedt voor planten en dieren.
Veertig jaar nadat een deel van de Bourgoyen opgespoten werd met grond die vrijkwam bij het graven van de Ringvaart, werd dit terrein weer afgegraven tot op het oorspronkelijke niveau. Ongeveer 200.000 m³ grond kreeg een andere bestemming. Ongeveer één derde van dat volume werd gebruikt om een 2 km lange gronddam met een geluidswerende functie langs de R4 aan te leggen. Ter hoogte van enkele laaggelegen waardevolle graslanden van de Meerskant werd een 600 m lang geluidswerend scherm in houtvezelbeton geplaatst. In de gronddam zijn vleermuizenkokers voorzien en een oeverzwaluwwand. Ook de bestaande overwinteringsplaats van vleermuizen onder de oude spoorwegdijk werd verbeterd. In het gebied werden vier stuwen gebouwd die een betere regeling van het waterpeil in het reservaat mogelijk maken. Een groot deel van de grond werd afgevoerd per schip in plaats van met vrachtwagens.
Het derde deel van de werken bestond hoofdzakelijk uit de infrastructuurwerken voor recreatie, natuurbeleving en beheer. De zes gebiedstoegangen werden uitgerust met een infohut, fietsenstaanders, een zitbank, een hek voor voertuigen en een hekje voor voetgangers. De wandelcircuits werden (her)aangelegd en twee nieuwe observatiehutten gebouwd. Verspreid over het gebied werden verschillende weidehekken nieuw geplaatst of vervangen. Dit dossier omvatte ook de beplantingswerken. Een oude hoogstamboomgaard rond het Valkenhuis werd in ere hersteld en langs de Drongensesteenweg werd een houtwal aangelegd en beplant.
Partners
Een unieke samenwerking tussen verschillende overheidsinstanties maakt deze werken mogelijk: Natuur en Bos 5ANB), het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en de Stad Gent financierden al deze werken. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) stond in voor de begeleiding en de opvolging van de werken en de Stad Gent realiseerde de nodige grondverwervingen.
Historiek
- 29 juni 1999: instelling van het natuurinrichtingsproject, start
- maart - april 2000: openbaar onderzoek van het projectrapport (= beschrijving van de huidige toestand van het gebied, een visie van wat het kan worden, en welke mogelijke maatregelen kunnen worden genomen)
- 13 februari 2001: vaststelling maatregelen en modaliteiten (beslissing van de minister over welke maatregelen worden uitgevoerd)
- september - oktober 2002: openbaar onderzoek projectuitvoeringsplan (gedetailleerde beschrijving van de maatregelen en de werken)
- februari 2004: start werken deel 1 (ruimen Loopgracht)
- februari 2005: start werken deel 2 (grond- en waterwerken)
- januari 2006: start werken deel 3 (infrastructuurwerken)
- In 2007 werden in het mengpuin, dat als nieuwe wegverharding werd aangevoerd, asbestresten gevonden. Na bijkomend onderzoek werd beslist om dat materiaal te verwijderen en te vervangen door een klassieke steenslagverharding. Die saneringswerken werden in 2009 afgerond.
- In juni 2009 werd het project feestelijk afgesloten.
Bijkomende informatie
Wandelkaarten (uitgave Stad Gent)
informatiepagina van Natuurpunt over het gebied
Informatiekrantjes over de uitvoering van het natuurinrichtingsproject
- Infokrant nr.4 (juni 2009)
Krant naar aanleiding van het einde van de natuurinrichtingswerken. Een kaart met de verschillende realisaties en een overzicht van de kosten komen hierin o.a. aan bod. - Infokrant nr.3 (april 2006)
Situering, overzicht van de op stapel staande werken (herstel meersenlandschap, verhogen van natuurwaarden, werken aan de waterhuishouding, geluidswerende gronddam en geluidsscherm, ...), info over werkbezoeken, partners en realisaties op het terrein. - Infokrant nr.2 (maart 2005)
Situering, overzicht van de op stapel staande grond- en waterwerken, partners en realisaties op het terrein. - Infokrant nr.1 (september 2002)
Situering van het natuurinrichtingsproject Bourgoyen-Ossemeersen, overzicht van de voorziene inrichtingsmaatregelen, partners, de verschillende stappen in de procedure en het openbaar onderzoek.
Laatste update: oktober 2020