| Europa bepaalt dat veebedrijven in Vlaanderen, die een negatieve impact kunnen hebben op het realiseren van de natuurdoelen, enkel nog een milieuvergunning krijgen als hun milieudruk niet verder toeneemt. Sinds twee jaar zijn er voor bedrijven die niet langer hervergunbaar zijn (code rood) flankerende maatregelen van kracht om landbouwers te begeleiden en te compenseren. Vanaf 1 juli 2017 wordt dat herstructureringsprogramma uitgebreid naar bedrijven met code oranje, met toevoeging van een verplicht bedrijfsadvies. |
De Habitat- en Vogelrichtlijn bepalen dat elke EU-lidstaat maatregelen moet nemen om de beschermde soorten en habitats op zijn grondgebied duurzaam in stand te houden. Activiteiten die een belangrijke negatieve impact hebben op het realiseren van de natuurdoelen krijgen geen vergunning meer, tenzij de negatieve effecten verminderd worden. Om te vermijden dat de vergunningverlening vastloopt, werkt de Vlaamse Regering sinds april 2014 aan een Programmatische Stikstofaanpak (PAS). Die aanpak moet de stikstofneerslag van landbouw, verkeer en industrie verminderen. Vanaf 1 juli 2017 wordt een nieuw significantiekader voor ammoniak van kracht, dat bepaalt of bedrijven code groen, rood of oranje krijgen. In combinatie met een uitgebreid flankerend beleid geeft dat landbouwbedrijven meer rechtszekerheid.
Wie krijgt code oranje?
Welke kleurcode een bedrijf krijgt toegewezen, hangt vooral af van de hoeveelheid ammoniak die het uitstoot en de nabijheid van waardevolle natuur. Hilde Van Leirsberghe van de Vlaamse Landmaatschappij: “Bedrijven die meer dan 50 procent bijdragen aan de kritische stikstofdepositie van een habitat in een richtlijngebied krijgen code rood: een hervergunning is niet meer mogelijk. De zogenaamde ‘oranje’ bedrijven zijn bedrijven die tussen 5 en 50 procent bijdragen aan de kritische stikstofdepositie. Zij krijgen enkel een nieuwe vergunning als hun ammoniakemissie gelijk blijft of daalt. De impactscore is geen statisch gegeven, maar wordt berekend aan de hand van actuele milieuvergunningsgegevens. Het nieuwe significantiekader voor ammoniak bepaalt welke kleurcode een bedrijf krijgt. Ten opzichte van de eerste informatieronde in 2014 daalt het aantal ‘oranje’ bedrijven van 1.429 naar circa 550. Van de ‘rode’ bedrijven blijven er nog ongeveer zestig over. Dat is te wijten aan de kleinere zoekzones voor natuur en het verfijnen van het rekenmodel.”
Expert bepaalt ‘voorkeuradvies’
Voor veebedrijven met code rood geldt sinds twee jaar een herstructureringsprogramma met verschillende mogelijkheden: bedrijfsreconversie, bedrijfsverplaatsing, (uitgestelde) bedrijfsbeëindiging of koopplicht. Voor alle scenario’s is begeleiding voorzien. De maatregelen zorgen ervoor dat de overheid de getroffen landbouwers correct compenseert.
Hilde Van Leirsberghe: “‘Oranje’ bedrijven die niet mogen uitbreiden omdat hun ammoniakuitstoot niet mag stijgen, kunnen vanaf 1 juli aanspraak maken op dezelfde compensatiemaatregelen als de ‘rode’ bedrijven. De toelatingsvoorwaarden zijn wel anders. Een bedrijf met code oranje dat een reconversie of een verplaatsing aanvraagt, moet bijvoorbeeld kunnen aantonen dat het alle wettelijk verplichte inspanningen gedaan heeft om de ammoniakuitstoot te verlagen. Blijkt dat niet te volstaan, dan kan het bedrijf aanspraak maken op de compensatiemaatregelen uit het flankerend beleid. Voor de landbouwer een aanvraag kan indienen, moet hij een bedrijfsadvies laten opmaken door een erkende en onafhankelijke expert. Dat verplichte advies wordt vergoed. De expert brengt in kaart wat de beste voorkeursoptie is voor het bedrijf, rekening houdend met sociale, economische en ecologische aspecten. Welke landbouwactiviteiten zijn rendabel? Is een andere landbouwactiviteit beter voor het milieu? Willen landbouwers hun bedrijfsgebouwen verplaatsen? Het voorkeuradvies is verplicht, maar niet bindend: het staat de landbouwer vrij om een andere optie te kiezen. Het toegekende bedrag is echter nooit hoger dan de vergoeding die de landcommissie berekent voor de voorkeursoptie.”
Met Vlaams geld
Van de ongeveer zestig landbouwbedrijven met code rood zijn er inmiddels negen die een aanvraag hebben ingediend voor een flankerende maatregel. Bij de ‘oranje’ bedrijven verwacht de Vlaamse Landmaatschappij de komende jaren meer dan honderd dossiers. “Voor die schatting baseren we ons op diverse informatiebronnen: aanvragen voor uitbreidingen, de leeftijd van de landbouwers … Enkele bedrijven hebben ook al informatie gevraagd”, weet Hilde Van Leirsberghe. “De Vlaamse Regering voorziet een jaarlijks budget om de maatregelen te financieren. Voor een bedrijfsreconversie gaat het bijvoorbeeld om maximaal 500.000 euro per bedrijf. De meeste bedrijven zullen wellicht kiezen voor reconversie (bedrijfsaanpassing), want een bedrijfsverplaatsing is een zeer zware ingreep. Bij een reconversie kunnen ze bijvoorbeeld overschakelen van veeteelt naar akkerbouw, of nieuwe technieken toepassen die de ammoniakuitstoot verminderen. Voor nieuwe stallen zijn die technieken sowieso verplicht, maar landbouwers die ze ook in hun bestaande stallen willen toepassen, kunnen daar een vergoeding voor krijgen. De bedrijfsbeëindiging en de koopplicht zijn vooral interessant voor bedrijven met een code rood: voor ‘oranje’ bedrijven wil het flankerend beleid in de eerste plaats inzetten op een voorzetting van de landbouwactiviteiten.”
Positief onthaald
De nieuwe maatregelen worden in landbouwkringen positief onthaald. Dee combinatie van een meer realistisch significantiekader, samen met de ondersteuning vanuit het flankerend beleid, geeft de ‘oranje’ bedrijven weer ademruimte. Het nieuwe beleid houdt rekening met individuele landbouwbedrijven en biedt ontwikkelingsperspectieven op maat van elk bedrijf. “Nu alle puzzelstukken op tafel liggen, kunnen we de ‘oranje’ bedrijven beter begeleiden en adviseren over hun toekomstmogelijkheden”, aldus Hilde Van Leirsberghe. “In juni is er een infosessie voor adviesbureaus en landbouworganisaties. We willen onder meer duidelijk aangeven wat er in een verplicht bedrijfsadvies moet komen, want dat wordt een cruciaal element.” Het flankerend beleid voor bedrijven met code oranje treedt in werking op 1 juli 2017, samen met het verfijnde significantiekader voor ammoniak dat de Vlaamse Regering heeft goedgekeurd.
Meer informatie
U vindt meer informatie over het herstructureringsprograma met maatregelen voor oranje bedrijven in de infobrochure.
Alle informatie over het herstructureringsbeleid PAS vindt u ook op deze website.