Voorgeschiedenis
Het landinrichtingsplan (LIP) Oude en Nieuwe Stiemer geeft uitvoering aan het landinrichtingsproject
De Wijers Stiemerbeek-Zusterkloosterbeek dat op 21 april 2017
door de Vlaamse regering werd ingesteld.
Dit LIP kent al een heel voortraject. Het valleigebied waar
de universitaire campus Diepenbeek ligt, kampt met overstromingsproblemen. Daarom
werd die omgeving aangeduid als het grootste signaalgebied van Vlaanderen. Signaalgebieden
zijn nog niet ontwikkelde gebieden met een harde gewestplanbestemming
(woongebied, industriegebied,...) die ook een functie kunnen vervullen in de
aanpak van wateroverlast. In 2014 werd voor het gebied een ruimtelijk
uitvoeringsplan opgemaakt. Zo’n 400 ha bestemd voor campusuitbreiding kreeg een
nieuwe bestemming als parkgebied. Om groen, water en campusuitbreiding een plek
te geven in het gebied werd in de periode van 2014-2018 een masterplan
opgemaakt. Dit masterplan was een initiatief van de provincie Limburg, in
samenwerking met de VLM, de Vlaamse Milieumaatschappij, het departement
Omgeving, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Universiteit Hasselt en het
gemeentebestuur van Diepenbeek. Verschillende partners engageerden zich om de
voorstellen uit het masterplan te realiseren op het terrein. Zo zorgt het LIP
Oude en Nieuwe Stiemer voor de realisatie van de voorstellen voor groen en
water in de omgeving van de Stiemerbeek en de Oude Stiemer.
Het plangebied werd in overleg met partners uitgebreid met
de omringende gebieden en extra thema’s.
Oppervlakte
650 ha
Situering
Het
plangebied omvat een groot aaneengesloten stuk open ruimte tussen Hasselt,
Diepenbeek en Genk, ten zuiden van het Albertkanaal. Centraal ligt de vallei
van de Oude en Nieuwe Stiemerbeek. Ook de Demervallei zelf, de vallei van het
Oude Miezerikbeekje in Godsheide en de omgeving van de Tuikabelbrug behoren tot
het plangebied.
Beschrijving
Dit landinrichtingsplan wil de
vallei van de Oude en Nieuwe Stiemerbeek opwaarderen tot een sprankelend nieuw
natuurlijk landschap tussen Hasselt, Diepenbeek en Genk met ruimte voor water,
natuur en ontspanning.
Het plan voorziet
inrichtingsmaatregelen rond 3 centrale thema’s;
1. Valleiherstel Oude en Nieuwe Stiemer
Wat?
We herstellen de vallei tot een meer natuurlijke situatie
waarbij het water langer wordt vastgehouden in de bodem en vertraagd wordt
afgevoerd. We scheiden het zuivere lokale grond- en regenwater van de
vuilvracht die via riooloverstorten stroomopwaarts op de Stiemerbeek het gebied
binnenstroomt.
Waarom?
Op die
manier richten we het gebied klimaatadaptief in: we verminderen het risico op
wateroverlast stroomafwaarts én gaan verdroging tegen. Bovendien vermijden we
dat vuil water in de meest waardevolle valleigronden terechtkomt.
Hoe?
We herverdelen het water
tussen de Oude en Nieuwe Stiemer. We leggen de Oude Stiemer terug open en geven
ze alle ruimte en downsizen de in het verleden rechtgetrokken en uitgediepte
Nieuwe Stiemer terug tot een smal kronkelend beekje.
2. Natuurverbindingen 26 en 27
Wat?
We bouwen aan een
verbinding tussen de grote natuurgebieden ten noorden (De Maten) en ten zuiden van
het kanaal (Demervallei) via kleine stapstenen en grotere zones nieuwe natuur.
Waarom?
Op die
manier vergroten we het leefgebied en de migratiemogelijkheden voor Europees
beschermde soorten zoals de boomkikker en de kamsalamander.
Hoe?
We
richten de Miezerikvijvers ecologisch in, creëren poelen en planten houtkanten
en hagen als stapstenen. We richten de Tuikabelbrug in als een ecologische en
recreatieve brug en nemen ontsnipperingsmaatregelen bij grote infrastructuurprojecten.
We passen het beheer van de weilanden tussen de Oude en Nieuwe Stiemer aan om nieuwe voedselarme en soortenrijke natte
natuur alle kansen te geven.
3. Landschapsbeleving
Wat?
We zorgen voor wandel- en fietspaden voor buurtbewoners en
recreanten doorheen het aantrekkelijke nieuwe landschap met cultuurhistorische
relicten. We schakelen landbouwers in voor een aangepast landschappelijk beheer
van de valleigronden en ondersteunen de opstart van korteketenlandbouw.
Waarom?
Op die manier houden we het graslandschap
duurzaam in stand en laten we buurtbewoners mee genieten van de nieuwe natuur.
We zetten het gebied op de kaart als een aantrekkelijk en vlot toegankelijk
(via Spartacushalte) wandelgebied in De Wijers, op een steenworp van de centra
van Hasselt en Diepenbeek.
Hoe?
We werken een aangepast beheer uit van de aanwezige natte
graslanden. Hierbij worden landbouwers vergoed voor hun geleverde inspanningen.
We breiden het Patersbos uit en maken het beter toegankelijk voor iedereen. We
creëren rust-, ontmoetings- en speelplekjes. We richten instappunten van De
Wijers in ter hoogte van het Patersplein en de universiteitscampus van
Diepenbeek en zorgen voor wandelverbindingen naar bestaande wandellussen vanuit
het onthaalpunt De Wijers aan het Demerstrand. We zorgen voor een veilige en
vlotte fietsverbinding vanuit het centrum van Diepenbeek richting Genk.
Stand van Zaken
Om de kansen en knelpunten in het gebied in kaart te brengen, werden de voorbije jaren verschillende aspecten bestudeerd;
- Landbouwscreening signaalgebied Diepenbeek (2016)
- Historisch-ecologisch onderzoek van Steymer's wetterland in Diepenbeek (2018)
- Herinrichting Tuikabelbrug als schakel in natuurverbinding 27 (2019)
- Mobiliteitsstudie De Wijers – Rooierheidestraat (2019-2020)
- P-analyses in het kader van landinrichtingsplan Oude en Nieuwe Stiemer (2020)
- Ontwerp hydrologische maatregelen, voorbereidende studie in het kader van landinrichting Oude en Nieuwe Stiemer (2020-…)
Momenteel worden de eerste resultaten van de hydrologische studie afgewacht vooraleer de planvorming wordt verdergezet.
Planning
De
verschillende ideeën voor het gebied worden in overleg met de partners
scherpgesteld en omgezet tot concrete maatregelen. Voor elke maatregel wordt een
raming opgesteld, het geschikte instrument voor realisatie uitgewerkt en worden
medefinancierende en uitvoerende partners gezocht.
In de loop van 2024 worden ook buurtbewoners en
gebruikers in het gebied betrokken en starten we de adviesprocedure op.