Het landinrichtingsplan (LIP) Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven situeert zich centraal in De Wijers op de grens van twee inrichtingsprojecten, namelijk Stiemerbeek-Zusterkloosterbeek en Roosterbeek-Mangelbeek. Dit openruimtegebied omvat de grootste landbouwcluster in De Wijers met vele uitdagingen. Via het landinrichtingsplan Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven, goedgekeurd in 2020, maakt de VLM werk van een aantal acties op het terrein.
Een belangrijk onderdeel van dit plan is de uitvoering van een herverkaveling, d.w.z. een grondruilproject van hoofdzakelijk landbouwgronden in Daalheide, als aanvulling op de ontharding en herinrichting van de Kauwbosstraat-Boekrakelaan en de realisatie van de natuurverbinding langs de Slangbeek. Ook een aantal trage wegen krijgen via de herverkaveling de nodige ruimte.
Herverkaveling Daalheide-Slangbeek
Een belangrijke doelstelling is de landbouw meer rechtzekerheid geven door gronden te herschikken. In 2024 beginnen we in Daalheide en Slangbeekvallei aan een ‘herverkaveling uit kracht van wet’. Daarom ontvingen alle eigenaars in 2022 een brief met een infobrochure hierover. Zo'n herverkaveling is vrij ingewikkeld en duurt een aantal jaar. Er zijn in totaal zes fases die we moeten doorlopen. Alle info over de herverkaveling uit kracht van wet (doel, procedure, beschrijving zes fases, ...), hebben we samengevat
in een algemene brochure.
Eerste raadpleging rechthebbenden: 15 mei – 14 juni 2024
Op 14 maart 2024 vond een infomarkt plaats over de start van de herverkaveling met uitleg over de procedure.
De eerste officiële stap, namelijk de 'raadpleging voor rechthebbenden' gaat over de omschrijving van het herverkavelingsblok:
het perceelplan met de bijhorende lijsten van deelnemende kadastrale percelen, eigenaars, vruchtgebruikers en gebruikers.
Van 15 mei tot 14 juni 2024 organiseren we zitdagen in het gemeentehuis van Zonhoven en in het VLM-kantoor in het VAC-Hasselt.
Het is dan mogelijk om de gegevens in te kijken, opmerkingen te formuleren of bezwaren in te dienen bij de landcommissie Limburg (meer info zie affiche). Alle betrokkenen ontvingen een aangetekend schrijven.
A1 perceelplan met het ‘blok’ (=herverkavelingsgebied) en de perceelnummers
Op 14 maart 2024 vond een infomarkt plaats over de start van de herverkaveling met uitleg over de procedure:
De affiches van de infomarkt vindt u hieronder. Een klik op de affiche geeft ze in een pdf weer.
Kauwbosstraat-Boekrakelaan
De Kauwbosstraat-Boekrakelaan was tot voor enkele jaren een verharde autoweg. Alleen reden auto’s er aan een te hoge snelheid en diende de weg meer voor sluipverkeer. Ook heerste er een sluikstortproblematiek. In samenwerking met enkele partners, sloot de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) de weg in 2020 af voor autoverkeer. Ontharding volgde binnen het project ‘Proeftuin Ontharding Weg Weg’. Meer informatie hierover leest u in het persbericht van augustus 2021.
Binnen het landinrichtingsplan ‘Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven’ richtte de VLM vervolgens de Kauwbosstraat-Boekrakelaan in als veilige, trage verbinding voor wandelaars en fietsers. We zorgden voor enkele rustpunten en ontmoetingsplekken om mensen in de buurt rond de Elstreken samen te brengen. Tussen de akkers en de velden legden we een buurtpark met picknickbank aan om te genieten van het ‘Zonhovense platteland’. Een nieuw belevingspad laat nu groot en klein, mobiel en anders mobiel meegenieten van dit kwaliteitsvol stukje open ruimte.
Opmerkelijk zijn de omgekeerde bomen die dit belevingspad van twee kilometer kenmerken. De bomen moesten in een ander
natuurproject verdwijnen en krijgen op de Kauwbosstraat een nieuw 'omgekeerd' leven.
Eind februari werkte een kunstenaar het nieuwe ‘landmark’ in het landschap af, een creatie in samenwerking met ‘De Nieuwe Opdrachtgevers’. Deze vzw werkt altijd met een lokale opdrachtgeversgroep voor de realisatie van kunstwerken. Naast de gemeente, de provincie en de VLM zetelden ook een aantal omwonenden en lokale betrokkenen in de begeleidingsgroep. Er werd gezocht bij lokale en internationale kunstenaars naar kandidaten om een werk te maken. Om verschillende redenen kwamen ze uiteindelijk uit bij kunstenaar Serban Ionescu, een Roemeense artiest die tentoonstelt in New York en Brussel. Het kunstwerk verwijst op verschillende manieren naar de plek Daalheide en bevat historische elementen. Zo zit er ijzeroer in het kunstwerk verwerkt, een erts dat aanwezig is in Daalheide en dus kenmerkend voor de omgeving. De opvallend blauwe kleur van het werk verwijst naar het water van De Wijers. Daalheide ligt immers midden in de vele vijvers die De Wijers rijk is. Bovendien kan je met de rolstoel onder het kunstwerk dat op die manier perfect past in de nieuwe belevingsroute. 
Foto ©Jeroen Verrecht
Het landinrichtingsplan: een overzicht van de maatregelen
De belangrijkste maatregelen zijn in grote lijnen te vinden op de visiekaart. Met die maatregelen proberen we samen met alle betrokken partners zo efficiënt mogelijk win-win-oplossingen te bieden voor de belangrijkste noden. Daarnaast willen we met een aantal maatregelen ook kansen benutten om het gebied nog meer (be)leefbaar te maken. Alle maatregelen worden nog in detail beschreven in een rapport.
Herverkaveling Daalheide
Vaak verdwijnen landbouwgronden ten voordele van andere functies. Dit zorgt voor onzekerheid bij een groeiend of bloeiend landbouwbedrijf. De landbouwers in De Wijers zitten geprangd tussen dorpskernen en grote natuurgebieden. Zij hebben nood aan meer zekerheid over hun landbouwgronden en over hun toekomstige rol in dit landschap. Om de vroegere Daalheide als landbouwgebied te versterken is het belangrijk een concrete terreinvisie uit te werken. Hierbij willen we pachtgronden voor beroepslandbouw in een logisch geheel verankeren, naast huurgronden voor hobbygebruik en niet verhuurde gronden voor natuur- en landschapselementen. Om deze puzzel ook daadwerkelijk op het terrein te kunnen uitvoeren, willen we ongeveer 260 ha landbouwgebied herverkavelen.
Omgeving rond Vliegveld Kiewit
De omgeving van Aero Kiewit krijgt een aangepaste inrichting voor de gebruikers van het gebied. We willen enkele bestaande veldwegen verbeteren en nieuwe fiets- en wandelverbindingen aanleggen. Enkele hoge bomen midden in het veld worden vervangen door kleinere landschapselementen zoals hakhout, struiken en grasstroken langsheen de trage wegen en de Schrijnbroekbeek. Waardevolle heiderelicten langs het vliegveld krijgen een aangepast beheer.
Slangbeekvallei
De Slangbeekvallei is aangeduid als natte natuurverbinding voor de boomkikker. Daarom voorzien we op een aantal plaatsen in het landbouwgebied een bufferstrook langs de beek en leggen we poelen aan. We herstellen ook enkele houtkanten. Het natuurlijke overstromingsgebied van de Slangbeek, met al haar historische 'weteringen' (vloeiweiden) willen we zoveel mogelijk als grasland versterken. Die inrichtingsmaatregelen zijn waardevol als natuurlijke 'stapsteen' voor de boomkikker en andere dieren, die zo de afstand tussen de Platwijers en het Welleke vlotter kunnen overbruggen. Hierdoor hebben dus meerdere dier- en plantensoorten meer kans om te overleven. Daarnaast helpen deze maatregelen ook om toekomstige waterlast te voorkomen. Om ook de buurtbewoners deze 'natte' natuur te laten beleven, verbinden we een aantal doodlopende voetwegen aan de Beverzakstraat met elkaar.
Omgeving Kauwbosstraat-Boekrakelaan
Meer info vind je bovenaan deze pagina.
Trage wegen
Uit het overleg blijkt dat zowel buurtbewoners als recreanten en toeristen nood hebben aan veilige trage verbindingen. Ze willen veilige fiets- en wandelpaden naar hun school, sport- en recreatie-infrastructuur in of net buiten het gebied. In het landinrichtingsplan voorzien we langs belangrijke tracés extra wandel- en fietsverbindingen. Ook willen we bestaande autowegen fietsvriendelijker inrichten en sluipverkeer verminderen. Tenslotte verbinden we enkele woonstraten met voetwegen.
De meeste info werd gebundeld in onderstaande interactieve toepassing. Deze is ook op smartphone makkelijk doorbladerbaar.
Voorgeschiedenis
Het landinrichtingsplan (LIP) Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven geeft uitvoering aan twee van de drie landinrichtingsprojecten in De Wijers, namelijk Stiemerbeek-Zusterkloosterbeek en Roosterbeek-Mangelbeek. Beide proejcten werden op 21 april 2017 door de Vlaamse regering ingesteld. Per inrichtingsproject worden meerdere landinrichtingsplannen (LIP) opgemaakt. Het landinrichtingsplan (LIP) Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven situeert zich centraal in De Wijers op de grens van deze twee inrichtingsprojecten en omvat de grootste landbouwcluster in De Wijers. Voor
dit openruimtegebied zijn er heel wat uitdagingen en acties geformuleerd, waar
VLM via dit landinrichtingsplan concreet werk van wil maken op het terrein.
Binnen het landinrichtingsproject De Wijers - Stiemerbeek Zusterkloosterbeek startte de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in 2017 met een historisch-ecologische studie van het gebied Kiewit-Zonhoven. Een jaar later werd ook een mobiliteitsstudie uitgevoerd en werd er overlegd met heel wat partners en organisaties. Ook de landbouwers werden bevraagd. Er kwamen tal van behoeften en kansen naar boven die de VLM vertaalde in een globale visie voor het gebied. Die visiekaart geeft de geïntegreerde visie voor dit gebied schematisch weer en is een belangrijk uitgangspunt voor de verschillende maatregelen in het voorliggende ontwerpplan.
Op 20 december 2021 keurde de minister het eindrapport goed. Het Ministerieel Besluit en het definitieve LIP kan je hier raadplegen:
Definitief rapport LIP ORG Kiewit-Zonhoven juli 2021
LIP Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven - kaartenatlas definitief juli 2021
Ministerieel Besluit 20 dec 2021
Oppervlakte
1145 ha
Situering
Het
projectgebied strekt zich uit over de vallei van de Slangbeek: van aan de
Slangbeekbron (Termolen) tot aan de spoorweg langs de Platwijers en verder net
ten zuiden van de Basvelden in het centrum van Zonhoven tot aan de grens met Domein
Bokrijk en Domein Kiewit. Ter Heide campus Zonhoven en campus Genk werden mee
opgenomen in het projectgebied, net als de weiden waar Pukkelpop jaarlijks
plaatsvindt.
Beschrijving
Het openruimtegebied tussen
Kiewit en Zonhoven was vroeger een vrij nat heidegebied waar eeuwenlang om
gevochten werd. Deze grasrijke
‘gemene’ heide was 500 jaar geleden immers zeer waardevol voor de dorpskudden
van de omliggende gemeenten. Nu is deze open ruimte één van de nog
weinig overgebleven landbouwgebieden in het hart van De Wijers. Niet alleen de
rundveehouderij bepaalt hier het landschap, ook het oudste vliegveld van België,
de kleine vallei van de Slangbeek en een bosrijke horizon zijn typerend voor dit
gebied.
Dit openruimtegebied kent dus talrijke troeven, maar kampt ook met enkele noden. Het landinrichtingsplan Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven heeft als doel om dit grasrijke open Wijerlandschap duurzaam te versterken en beleefbaar te maken. Anders gezegd: een landschap creëren waar 'voeten, poten, wortels, wielen en vleugels' elk hun plek krijgen.