In de kijker
In 2019 werd Merelbeke uitgeroepen tot beste salamandergemeente van Vlaanderen.
De inspanningen van het natuurinrichtingsproject hebben zeker mee bijgedragen tot dit positief resultaat.
Het
volledige artikel lees je op de website van Natuurpunt.
(c) Bram Conings - kamsalamander
Stand van zaken
Dit project is uitgevoerd. De uitvoering omvatte 4 dossiers:
- Dossier A: ruiming van de Sint-Elooisput en de Melsenbeek
- Dossier B: ecologische inrichting van de Melsenbeekoevers
- Dossier C: waterbouwkundige werken
- Dossier D: natuur- en landschapswerken
In 2018 werden de werken afgerond. De ingerichte percelen en de Melsenbeek zullen worden beheerd door Natuurpunt, de gemeente Merelbeke en de provincie Oost-Vlaanderen.
Zij spreken onderling met elkaar af wie wat waar doet. Situering
Het natuurinrichtingsproject 'Merelbeekse Scheldemeersen' (346,3 ha) situeert zich op het grondgebied van de gemeente Merelbeke, langs de rechteroever van de Schelde. Het project maakt deel uit van het landinrichtingsproject 'Leie en Schelde'.
Beschrijving
Met het project wil de overheid het open graslandlandschap van de Merelbeekse Scheldemeersen behouden en, waar nodig, de natuur kansen geven om te herstellen of verder te ontwikkelen. Belangrijke maatregelen zijn de aanleg van poelen, de ruiming en ecologische inrichting van de Melsenbeek en de Sint-Elooisput. Ook cultuurhistorie en zachte recreatie komen aan bod.
Water
De belangrijkste maatregel situeert zich in en rond de Melsenbeek. De oevers zijn zacht hellend gemaakt om zo de natuur langs de beek meer ruimte te geven. Het slib dat ooit op de oevers werd gedeponeerd, is weggehaald. Struiken of knotwilgen zijn hier en daar aangeplant.
Ter hoogte van de oude meanders kreeg de natuur een extra duwtje in de rug. Zo werd de meander Sint-Elooisput geruimd en werd de natuurlijkere vispopulatie hersteld door een gerichte afvissing van dominante vissoorten.
Grenzend aan de Melsenbeek zijn ook vispaaiplaatsen ingericht. Zo is de oude visvijver ‘t Stekelingske ingericht als vispaaiplaats: hier zetten vissen hun eieren af en groeien jonge visjes op.
Zodra dat de waterkwaliteit van de Schragebeek gunstig is, zal een deel van het water van de Schragebeek naar de Melsenbeek afgeleid worden. Hierdoor zal de stroming op de Melsenbeek toenemen en kunnen alle vistrappen functioneren. Op dit moment staan de vistrappen langs de Meersstraat droog omdat er onvoldoende water overstroomt. Vistrappen overbruggen niveauverschillen - vissen kunnen probleemloos overal passeren - en maken vismigratie vanuit de Tijarm mogelijk.
Landschap
.JPG)
In het noorden van het projectgebied - tussen de Zwijnaardsesteenweg en de Kerkhoek - zijn houtkanten en bomenrijen aangeplant op gronden van de overheid of van privépersonen die hiervoor de toelating gaven. Een boomgaard met oude variëteiten van fruitbomen is aangeplant langs Langeweide.
Hoogstamboomgaard
De bomen, aangeplant in deze hoogstamboomgaard, zijn zeer oude variëteiten en mogen we gerust cultureel erfgoed noemen.
De namen spreken tot de verbeelding en geven de tijdgeest van de herkomst weer (bv. pruim Queen Victoria - 1844,
herkomst Engeland).
Bepaalde rassen gaan terug tot ver in de vorige eeuwen.
Meer informatie over deze unieke hoogstamboomgaard vind je terug op het infobord.
Het project besteedt ook aandacht aan het herstel van cultuurhistorische relicten in het landschap. Zo werden bepaalde taluds (= graften) van de steilrand van de Scheldevallei opnieuw beplant. Op die manier wordt de afvlakking (door erosie) tegengegaan en krijgen de oorspronkelijke waardevolle houtkanten een nieuwe kans.
Nabij het kasteel van Schelderode ligt de Motte, een heuvel omringd door een gracht. In de middeleeuwen was dat de macht- en uitvalsbasis van de heren van het Land van Rode. De motte werd in het landschap terug zichtbaarder gemaakt
door een lichte reliëfwijziging.
Recreatie
Het oude wandeltracé tussen de kerk en de woonwijk Kerkwegel te Melsen enerzijds en de Scheldevallei anderzijds is - via het speelbos van Melsen - opnieuw toegankelijk gemaakt. Langs het wandelpad in de buurt van
Kerkhoek is een rij eiken aangeplant.
Verder staan er verspreid over het projectgebied verschillende infoborden en is bij de vijver Stekelingske een schuilhuisje voor recreanten ingericht.
Partners
Het natuurinrichtingsproject is een samenwerking van verschillende diensten, besturen en administraties.
- Natuur en Bos (ANB) is voorzitter van de commissie en het comité van het natuurinrichtingsproject. Ze financiert het gros van de maatregelen.
- De VLM staat in voor het secretariaat, de opmaak van plannen en rapporten en de uitvoering van de werken; dit alles in overleg met de verschillende partners.
- De provincie Oost-Vlaanderen staat in voor het beheer Melsenbeek. Ze financierde het grootste deel van de ruiming van de Melsenbeek en de verwerving van de oeverstroken en enkele percelen langs de Melsenbeek.
- De gemeente Merelbeke financierde een deel van de ruiming van de Melsenbeek, de aankoop van enkele percelen, het onderhoud van houtkanten, poelen en stroken. Daarnaast is ze is ook verantwoordelijk voor de aansluiting van het afvalwater op de collectoren.
- Natuurpunt verwerft percelen, voert het natuurbeheer uit en geeft advies bij de realisatie van de inrichting.
- Enkele lokale bewoners en landbouwers stelden hun percelen ter beschikking voor de uitvoering van de maatregelen.
Bijkomende informatie
Historiek
14 september
2000: instelling project, start
2 juni - 7 juli
2001: openbaar onderzoek projectrapport (= beschrijving van de huidige toestand van het gebied, een visie van wat het kan worden, en welke mogelijke maatregelen genomen kunnen worden)
15 december
2003: ministerieel besluit maatregelen en modaliteiten (= beslissing van de minister over welke maatregelen worden uitgevoerd)
maart - april
2006: openbaar onderzoek projectuitvoeringsplan
2007: uitvoeringsdossier A: ruiming St-Elooisput en Melsenbeek
2009
- 2010: uitvoeringsdossier D: natuur- en landschapswerken
2010 - 2011: uitvoeringsdossier C: waterbouwkundige werken
2015 - 2017: uitvoeringsdossier B: inrichting Melsenbeekoevers
Laatste aanpassing: juli 2020